Ks. Wojciech Kania: Jaka jest Pani pierwsza myśl, która przychodzi Pani do głowy, i jest związana z Bożym Narodzeniem?

Grażyna Szlęzak-Wójcik: Boże Narodzenie to czas spokoju, wyciszenia i zwolnienia tempa dnia codziennego. To spotkanie z rodziną, śpiewanie kolęd aż do zdarcia gardła i okazja, aby jeszcze raz pomyśleć o tym, jaki piękny jest ten świat, choć czasami – jak w tym roku – przyniósł więcej zmartwień związanych z epidemią koronawirusa. Będziemy to wspominać w kolejne święta, bo historia ludzkości dzieje się na naszych oczach.

Jak zapamiętała Pani święta z dzieciństwa?

Święta mojego dzieciństwa to czas zapełniony spotkaniami z rodziną, prezenty, wspólne śpiewanie kolęd, a w wigilię Bożego Narodzenia starcie dwóch tradycji kulinarnych i próba ich pogodzenia. Moi rodzice znaleźli na to sposób. Wigilię spędzaliśmy najpierw u mamy mojego taty, a następnie u rodziców mojej mamy. Trzeba było pilnować się z ilością spożywanych potraw podczas pierwszej wigilii, bo wszyscy mieliśmy świadomość, że drudzy dziadkowie także będą od nas wymagać pełnej konsumpcji i nie będzie taryfy ulgowej. No bo jak to nie spróbować wszystkiego – tradycja i tyle trudu przygotowań.
Tak więc ok. godz. 16 cała nasza rodzina: mama, tata, ja i moja siostra Dorota najpierw jechaliśmy na wigilię do babci w Miechocinie. Nie mieliśmy daleko, zaledwie kilka kilometrów z centrum Tarnobrzega, ale tam jechało się jak na wieś. Babcia miała zwierzęta gospodarskie: krowę, świnię, kury, gęsi. Piszę o tym, bo to istotny element przeżywania świąt Bożego Narodzenia właśnie w tym miejscu. Przy wigilijnym, miechocińskim stole było nas zawsze bardzo dużo, bo rodzina liczna. Babcia przygotowywała wszystkie potrawy ze swoją córką, a moją ciocią Jadzią, która razem z nią mieszkała. Mój dziadek od wielu lat nie żył. W domu podczas wigilii pachniało prawdziwym siankiem.
Po modlitwie, dzieleniu się opłatkiem i życzeniach rozpoczynała się uczta: na stole jako pierwszy pojawiał się barszcz z grzybami, którego smaku nigdy nie zapomnę. Od grzybów w tej zupie było aż ciemno. Ta zupa była królową wigilii. Potem pierogi ze słodkiej kapusty, serem na słodko, karp, a wśród wypieków drożdżowe ciasto z kakao, które uwielbialiśmy.
W Miechocinie u babci wraz z całą rodziną spędzaliśmy ok. 2-3 godzin. Lubiłam wtedy pójść z tatą do stajni, do zwierzątek. Jako dziecko miałam nadzieję, że przemówią wcześniej niż o północy. Do tego czasu nie mogłam czekać, ponieważ jechaliśmy na drugą wigilię. Byłam przekonana, że gdybym o północy przyszła do zwierząt i podzieliła się z nimi opłatkiem, to krówka Karolcia zapytałaby mnie, czy smakuje mi jej mleko, po które przyjeżdżałam prawie codziennie, a piesek Ciapek powiedziałby mi o tym, jak bardzo za mną tęskni, gdy z nim nie jestem. Tata zapewniał, że nie raz słyszał, jak zwierzęta przemówiły, więc tym bardziej w to wierzyłam.
Czas niestety szybko mijał i trzeba było zmienić miejsce dalszego świętowania, ponieważ dziadkowie mieszkający w Tarnobrzegu już czekali i niecierpliwili się, aby usiąść do wigilijnego stołu. To grono było mniejsze. Oprócz dziadków i mojej rodziny była jeszcze ciocia Teresa ze swoimi dwiema córkami oraz mężem. I cały świąteczny rytuał zaczynał się od nowa. Babcia zaczynała serwowanie dań od czerwonego barszczu z uszkami, który też był wyjątkowy, pachnący, a potem te jej pierogi, których smaku nikt nie jest w stanie odtworzyć – na wigilię robiła je z kapusty kiszonej z grzybami, tylko z dodatkiem słodkiej. Była też kapusta z grochem i obowiązkowo kompot z suszu. Nigdy nie był podejmowany u nas w rodzinie temat wyższości barszczu grzybowego nad czerwonym czy odwrotnie. Rodziny obu moich babć pochodziły z innych zaborów, stąd te różnice, które oceniam teraz jako piękne zjawisko. Moja mama na szczęście kontynuuje podtrzymywanie dwóch odmiennych tradycji kulinarnych w ten sposób, że na wigilię gotuje dwa rodzaje barszczu: czerwony z uszkami i grzybowy, i każdy ma do wyboru.

Każde święta są szczególne. Jednak czasami są takie, które zapadają głęboko w serce. Pamięta Pani takie?

Gdy już zabrakło dziadków, organizowaniem wigilii zajęła się moja mama z naszą pomocą. W moim domu rodzinnym święta Bożego Narodzenia były zawsze bardzo rozśpiewane. Wszyscy gramy na jakiś instrumentach, ale to rodzice zawsze byli prowodyrami śpiewania kolęd. Gdy już posiedzieliśmy przy wigilijnym stole, mama lub tata sięgali po akordeon albo ktoś z nich siadał do pianina i zaczynał się repertuar. Najpierw „Cicha noc ”, „Przybieżeli do Betlejem ”, a potem według życzeń. Robiliśmy przerwę na rozpakowanie prezentów, które były pod choinką zawsze w dużych ilościach, rodzice o to bardzo dbali, rozpieszczali nas. Po radości związanej z niespodziankami spod choinki wracaliśmy do śpiewania kolęd.
Obecnie pierwszy i drugi dzień świąt również spędzamy rodzinnie, zapraszamy się do siebie, zawsze jest wtedy dużo dobrego jedzenia i długich rozmów. W tym czasie częściej też sięgam po wiolonczelę – lubię coś zagrać, także kolędy. Wraz z mężem i córkami Elwirą i Kariną lubimy też wyjść na spacer, do kościoła, zobaczyć bożonarodzeniowe szopki. W domu spędzamy czas, oglądając razem jakiś dobry film. Każdego roku obowiązkowo na naszym ekranie gości „Opowieść wigilijna”. Chętnie sięgamy po gry planszowe, dużo czytamy.
Mamy taki rytuał podczas świąt, że po śniadaniu odczekawszy godzinę lub dwie degustujemy domowe wypieki. Dojrzewający piernik od kilku lat jest w naszym domu prawdziwym hitem. Dla mnie nie może zabraknąć sernika, jest też ciasto mojej mamy – fale Dunaju oraz drożdżowe wypieki z różnymi dodatkami.

Jako dziennikarka jest Pani zapracowana. Jak udaje się godzić pracę i przygotowania do świąt? A doskonale wiemy, że tych przygotowań jest sporo. Kto Pani pomaga?

Przygotowania do świąt Bożego Narodzenia rozpoczynają się oczywiście znacznie wcześniej. Ja gotuję bigos, a na wigilię kapustę z czerwoną fasolą. Przygotowuję też razem z córkami różne sałatki jako dodatek do mięs i wędlin. Piekę schab z goździkami, który zdobył sobie popularność w naszym domu. Muszę jednak przyznać, że królem domowej świątecznej zawieruchy od strony kulinarnej jest mój mąż Marek, którego wspaniale wspierają córki studentki.
Praca dziennikarza jest bardzo ciekawa, ale również absorbująca czasowo. Pracuję o różnych porach dnia, w weekendy, święta, stąd nie jest możliwe, abym całkowicie oddała się świątecznej krzątaninie w kuchni. Na szczęście mojemu mężowi doskonale udają się wypieki, a drożdżowe na pierwszym miejscu. Robi też świetne wędliny w naszej wędzarni, domową kiełbasę, przygotowuje karpia na wigilię.
Aby nie wypaść aż tak bardzo blado, dodam, że głównie ja ubieram naszą domową choinkę. Dzieje się to przeważnie na kilka dni przed wigilią. Lubimy mieć wcześniej u siebie w domu świąteczny klimat. Od kilku lat jest to żywa choinka, którą kupujemy wspólnie z mężem. Jest zawsze kolorowa jak bajka – pełna kolorów i mieniących się świateł. Przeważnie w połowie strojenia do pomocy przybywa któraś z córek, choć częściej przy choince zaznacza swoją twórczą obecność Karina. Sprzeczamy się wtedy trochę, gdzie co powiesić, ale i to jest piękne.