Reklama

Kościół

Memento mori, czyli… nie zapomnij umrzeć

Gdy w szkole poznawaliśmy kulturę Średniowiecza, zwłaszcza w literaturze i sztuce, często spotykaliśmy owe złowrogo brzmiące słowa: Memento mori!. Wedle legend tymi słowami pozdrawiać się mieli mnisi w klasztorach zakonów o najsurowszej regule. „Pamiętaj o śmierci”, czy też „Pamiętaj, że umrzesz”.

[ TEMATY ]

komentarz

Wszystkich Świętych

śmierć

cmentarz

memento

Karol Porwich/Niedziela

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Tak zwykło się tłumaczyć to zawołanie, choć ci, którzy lepiej się znają na łacinie twierdzą, że może lepiej byłoby tłumaczyć je jako… „Nie zapomnij umrzeć”. Jakkolwiek należałoby te słowa przełożyć, to chyba w każdej wersji są one aktualne.

Reklama

Uważa się czasem, że ludzie epoki Średniowiecza w sposób wręcz niezdrowy byli skupieni na śmierci. Bardziej niż na życiu. Wszechobecne trupie czaszki, popularny wówczas motyw danse macabre, czyli alegorycznego tańca, w którym przedstawiciele wszelkich stanów w przedziwnym pląsie tańczą wraz z uosabiającą śmierć postacią kościotrupa, otaczające kościoły cmentarze. Wszystko to mogłoby sprawiać upiorne wręcz wrażenie, że istotnie ludzie tamtych czasów nie myśleli o niczym innym, niż tylko o śmierci. Nic podobnego. Wszystko staje się jaśniejsze, gdy spojrzymy na epokę Oświecenia, które żyło już innym hasłem: „Carpe diem!” – „Chwytaj dzień!”. To nie tylko wyrwanie się z posępnego skupienia „ciemnych wieków” na śmierci i spojrzenie na radość życia. To gruntowna zmiana mentalności. „Memento mori” nie było chorobliwym skupieniem się na śmierci, ale właściwym ustawieniem myślenia o doczesności. Ludzie Średniowiecza przecież potrafili bawić się i cieszyć światem doczesnym, ale ich spojrzenie utkwione było nieco dalej, poza granicę tego świata. A to sprawiało, że inaczej należało patrzeć na świat, na życie, na swe czyny i wartości. Ludziom „oświeconym” przesunięcie horyzontu poza doczesność istotnie burzyło spokój i mąciło radość korzystania z tego świata.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Może dziś znów trzeba częściej powiedzieć sobie i światu Memento mori!”. Chyba współczesny świat spycha śmierć na margines.

Podziel się cytatem

Może jeszcze niedawno, gdy ludzie umierali w swych domach, w otoczeniu rodziny, gdy nawet ich ciało oczekiwało na pogrzeb w rodzinnym domu, łatwiej było nam przeżywać śmierć. Dziś rzadko kto odchodzi do wieczności w domu. Częściej w szpitalach, w domach opieki, w hospicjach. Ciała przywozi się z kostnic na chwilę przed pogrzebem. Nawet zbyt bliskie sąsiedztwo cmentarza się nie podoba. Wszystko jakoś oderwało się od zwyczajnego rytmu narodzin i śmierci. Może dziś, gdy medycyna i zdobycze ludzkiego geniuszu pozwoliły wydłużyć ludzkie życie, zwalczyć wiele kiedyś nieuleczalnych chorób, a nawet opóźnić starzenie, wydaje nam się, że umkniemy śmierci.

Reklama

Dobrze, że chociaż w te listopadowe dni zagląda się na cmentarze. Mimo tego, że nawiedzenie cmentarzy burzy trochę sens uroczystości Wszystkich Świętych. Dobrze, że stajemy wówczas przy grobach. Nawet, jeśli tylko wówczas, nawet, jeśli to znów tylko rewia trendów w modzie oraz trendów w odmianach chryzantem czy wzorów zniczy. Dobrze, że przypominamy sobie wówczas o przemijaniu, o śmierci i o życiu.

Podziel się cytatem

Ostatnio moja znajoma będąca psychologiem opowiadała mi, że jej pacjenci, którzy są niewierzący, często mówią, że zazdroszczą wierzącym. Dla nich perspektywa kończy się na zatrzymaniu procesów fizjologicznych, bicia serca i pracy mózgu, kiedy ciało zacznie się rozkładać. Nawet bycie dobrym nie ma innego sensu, niż jakaś tylko satysfakcja. A dla wierzących jest chociaż nadzieja czegoś „po życiu”. Chyba zbyt rzadko uświadamiamy sobie, jak smutne może być życie bez perspektywy „po tamtej stronie”. Może dlatego taka popularnośc halloweenowego wykrzywienia śmierci, by stała się czymś zabawnym.

Reklama

„Memento mori!"

Podziel się cytatem

Jakkolwiek byśmy to przetłumaczyli. Pamiętaj o śmierci, że ludzkie życie – jak pięknie streszcza to Kościół w pogrzebowej mszalnej prefacji – zmienia się, ale się nie kończy, bo śmierć, to tylko przejście z życia do Życia. Pamiętaj, że umrzesz, bo to pozwala człowiekowi właściwie ustawić sobie życiowe cele i spojrzenie. I nie zapomnij umrzeć, bo tak łatwo w tym świecie się zabiegać i zająć wieloma sprawami, że można nie zdążyć się spakować. Kiedy dziś mówi się o prężnie kiedyś działających Bractwach Dobrej Śmierci, to brzmi to nieco drastycznie. A tymczasem nie ma nic gorszego, niż to, gdy śmierć zastaje człowieka niegotowego.

Nieraz szokują nas obrazy i figury świętych z dawnych wieków, którzy obok krzyża i księgi mają przed oczyma trupią czaszkę. Nieco drastyczne, nieco straszne. Może dlatego, że daliśmy się przekonać, że śmierć jest czymś strasznym i dlatego wzbudza ona lęk i obrzydzenie. A owi święci żyjący pośród trupich czaszek po prostu wiedzieli, że dla człowieka kochającego Boga to chwila największego szczęścia, którego doznają już właściciele tych czerepów.

Memento mori!

2022-10-31 17:30

Oceń: +6 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Kroczyli za mistrzami wiary

„Święci. Mistrzowie wiary” - pod takim hasłem 27 października w Bielsku-Białej odbyło się nabożeństwo ku czci świętych i błogosławionych zwane Korowodem Świętych. Organizatorem przedsięwzięcia jest Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Diecezji Bielsko-Żywieckiej. Modlitwę rozpoczęto w kościele Trójcy Przenajświętszej prezentacją relikwii i modlitwą różańcową. W sumie zgromadzono blisko 70 relikwii z 26 parafii naszej diecezji, obecna była także grupa wiernych z archidiecezji katowickiej. Na ołtarzu znalazły się doczesne szczątki wielu świętych i błogosławionych, m.in.: patronów diecezji - św. Maksymiliana, św. Jana Kantego, św. Jana Sarkandra, św. Teresy od Dzieciątka Jezus, św. Jakuba, relikwie 12 Apostołów, bł. Jana Pawła II, św. Kingi, św. Wawrzyńca, św. Faustyny Kowalskiej i jej spowiednika, bł. ks. Sopoćki. W tej części nabożeństwa odczytywano krótkie życiorysy oraz śpiewano inwokację - modlitwę o wstawiennictwo tych, którzy już cieszą się chwałą nieba. Słowa wezwania zostały ułożone przez organizatorów specjalnie na okoliczność Korowodu. Wprowadzenie relikwii zamykała prezentacja relikwiarza z doczesnymi szczątkami bł. Karoliny Kózkówny - patronki KSM. Przypomniano wtedy fakt, że 18 października, w 25 lat po beatyfikacji dokonanej przez Jana Pawła II w Tarnowie Senat RP podjął uchwałę upamiętniającą heroiczną postawę 16-letniej dziewczyny, która poniosła męczeńską śmierć broniąc czystości i godności człowieka.
CZYTAJ DALEJ

Rozważania bp. Andrzeja Przybylskiego: XVII niedziela zwykła

2025-07-25 12:09

[ TEMATY ]

bp Andrzej Przybylski

BP KEP

Każda niedziela, każda niedzielna Eucharystia niesie ze sobą przygotowany przez Kościół do rozważań fragment Pisma Świętego – odpowiednio dobrane czytania ze Starego i Nowego Testamentu. Teksty czytań na kolejne niedzielę w rozmowie z Aleksandrą Mieczyńską rozważa bp Andrzej Przybylski.

Bóg rzekł do Abrahama: «Głośno się rozlega skarga na Sodomę i Gomorę, bo występki ich mieszkańców są bardzo ciężkie. Chcę więc zstąpić i zobaczyć, czy postępują tak, jak głosi oskarżenie, które do Mnie doszło, czy nie; dowiem się». Wtedy to dwaj mężowie odeszli w stronę Sodomy, a Abraham stał dalej przed Panem. Podszedłszy do Niego, Abraham rzekł: «Czy zamierzasz wygubić sprawiedliwych wespół z bezbożnymi? Może w tym mieście jest pięćdziesięciu sprawiedliwych; czy także zniszczysz to miasto i nie przebaczysz mu przez wzgląd na owych pięćdziesięciu sprawiedliwych, którzy w nim mieszkają? O, nie dopuść do tego, aby zginęli sprawiedliwi z bezbożnymi, aby stało się sprawiedliwemu to samo, co bezbożnemu! O, nie dopuść do tego! Czyż Ten, który jest sędzią nad całą ziemią, mógłby postąpić niesprawiedliwie?» Pan odpowiedział: «Jeżeli znajdę w Sodomie pięćdziesięciu sprawiedliwych, przebaczę całemu miastu przez wzgląd na nich». Rzekł znowu Abraham: «Pozwól, o Panie, że jeszcze ośmielę się mówić do Ciebie, choć jestem pyłem i prochem. Gdyby wśród tych pięćdziesięciu sprawiedliwych zabrakło pięciu, czy z braku tych pięciu zniszczysz całe miasto?» Pan rzekł: «Nie zniszczę, jeśli znajdę tam czterdziestu pięciu». Abraham znów odezwał się tymi słowami: «A może znalazłoby się tam czterdziestu?» Pan rzekł: «Nie dokonam zniszczenia przez wzgląd na tych czterdziestu». Wtedy Abraham powiedział: «Niech się nie gniewa Pan, jeśli rzeknę: może znalazłoby się tam trzydziestu?» A na to Pan: «Nie dokonam zniszczenia, jeśli znajdę tam trzydziestu». Rzekł Abraham: «Pozwól, o Panie, że ośmielę się zapytać: gdyby znalazło się tam dwudziestu?» Pan odpowiedział: «Nie zniszczę przez wzgląd na tych dwudziestu». Na to Abraham: «Niech mój Pan się nie gniewa, jeśli raz jeszcze zapytam: gdyby znalazło się tam dziesięciu?» Odpowiedział Pan: «Nie zniszczę przez wzgląd na tych dziesięciu».
CZYTAJ DALEJ

Reformę należy zacząć ją od siebie [Felieton]

2025-07-27 13:00

ks. Łukasz Romańczuk

Proces synodalny trwa, a Stolica Apostolska oczekuje dalszej transformacji Kościoła. Bardzo często słyszy się dziś opinie, że Kościół przeżywa kryzys i że jest potrzebna reforma. Na czym ta reforma ma polegać?

W każdej epoce były takie kryzysy dlatego, że walkę dobra ze złem każde pokolenie podejmuje na nowo. Każde pokolenie i każdy człowiek musi podejmować tę walkę ze złem, dlatego ten kryzys będzie obecny zawsze. Kościół musi się stale reformować, ale prawdziwa reforma Kościoła nie polega na zmianie struktur, bo to jest drugorzędna sprawa. Podstawową sprawą jest nawrócenie ludzkich serc. I tę reformę należy zacząć od siebie, od swojego życia duchowego i fizycznego, od swojego stosunku do bliźnich, od swojego stosunku do żywych obowiązków, do społeczeństwa, do kultury, do polityki, do posiadania i używania dóbr doczesnych. Każdy musi zacząć reformę od siebie – nie żądać od papieża czy biskupa, by zmieniał obowiązujące w Kościele zasady. Potrzebne jest dziś bowiem nawrócenie wszystkich – polskich rodzin, by byli prawdziwymi naśladowcami Jezusa Chrystusa. Potrzebne jest nawrócenie naszej polskiej młodzieży - ideowo i moralnie. Potrzebne jest też nawrócenie naszych polityków, aby myśleli kategoriami „dobra wspólnego” - tzw. „bonum commune” [łac] - w kontekście filozofii i etyki, odnosi się do korzyści i pomyślności, które dotyczą całej społeczności, a nie tylko jednostek. Pojęcie to ma głębokie korzenie w historii i jest fundamentalne w prawie kanonicznym oraz świeckim. Potrzebne jest nawracanie pracowników, urzędników, lekarzy, duchownych, nauczycieli i wszystkich innych. Nawrócenie potrzebne jest każdemu z nas.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję