Obok tych najbardziej znanych autorów powieści historycznych, Sienkiewicza czy Kraszewskiego, na książkach których wychowywały się pokolenia Polaków, były i inne, cenione przez szerokie rzesze czytelników, nieco mniejszej miary nazwiska. Utwory takich powieściopisarzy, jak Wacław Gąsiorowski i Walery Przyborowski zaskarbiły sobie powszechną sympatię, zarówno przed wojną, jak i na całe dziesięciolecia po niej. Szczególnie Wacław Gąsiorowski (1869-1939), który wzorował się na Sienkiewiczu, zasłynął cyklem powieści o epoce napoleońskiej („Huragan”, „Rok 1809”, „Szwoleżerowie gwardii”). W pierwszej, niegdyś niezmiernie popularnej zwłaszcza wśród młodzieży części trylogii napoleońskiej - „Huraganie” poznajemy postać krewkiej markietanki Joanny Żubrowej - „żeńskiego Zagłoby”, jak ją scharakteryzował Waldemar Łysiak.
Zapewne niewielu czytelników wie, że Żubrowa to postać historyczna. Jej prawdziwe losy opisał m.in. Robert Bielecki w „Encyklopedii wojen napoleońskich” (Warszawa 2001). Notabene wszystkie postacie literackie Gąsiorowskiego mają swoje historyczne pierwowzory. Pisarz zachowywał nawet ich prawdziwe nazwiska i zawody. Z wyjątkiem Żubrowej. Naprawdę nie była ona markietanką. Jak podaje Bielecki, Joanna Żubrowa urodziła się w 1786 r. w Berdyczowie. W 1808 r. wraz z mężem Maciejem Żubrem przedostała się z Wołynia do Księstwa Warszawskiego i wstąpiła jako żołnierz do 2. pułku piechoty, ukrywając, że jest kobietą. Odznaczyła się w 1809 r. podczas szturmu na twierdzę Zamość. Przeszła następnie do 17. pułku piechoty, w którym jej mąż został podporucznikiem. Brała udział w słynnej wyprawie Napoleona na Moskwę w 1812 r. Po klęsce Wielkiej Armii wydostała się z Rosji i zdołała dołączyć do wojsk polskich zgrupowanych w Saksonii. Tak kończy się jej udział w epopei napoleońskiej. Po powrocie do kraju osiadła w Popowicach pod Wieluniem. Zmarła w 1852 r. Wspomnę, że Waldemar Łysiak (w przedsłowiu do wydania „Huraganu” z 1985 r.) podał wersję życiorysu Żubrowej nieco odbiegającą od tej - moim zdaniem, bardziej wiarygodnej - Bieleckiego.
Na cmentarzu w Wieluniu znajduje się skromny grób Joanny Żubrowej. Umieszczono na nim inskrypcję, iż postać tę uwiecznił w swej książce Wacław Gąsiorowski. Jej piękny i ciekawy życiorys wpisuje się w panoramę losów Polski i Polaków w XIX wieku - znajduje odbicie w powieści i na kartach leksykonów historii.