Jak pokazują badania i obserwacje życia społecznego, coraz więcej dzieci i młodzieży podlega zjawisku wykluczenia społecznego, tzn. nie jest zdolnych do pełnego uczestnictwa w życiu gospodarczym, politycznym i kulturalnym. Innymi słowy, są to osoby, które nie podejmują zwyczajowej i społecznie akceptowanej drogi życiowej lub „wypadają” z niej. Przyczyn tego stanu rzeczy jest bardzo wiele. Do najważniejszych czynników, które prowadzą do wykluczenia społecznego, możemy zaliczyć: ubóstwo, biedę, niesprawność, uzależnienie, długotrwałą chorobę lub niski poziom wykształcenia. Wykluczenie nie dotyczy tylko i wyłącznie dzieci wychowujących się w rodzinach biednych, ale także dzieci z tzw. dobrych domów, które nie mogą nawiązać poprawnych relacji z rówieśnikami. Problem ten dotyka również grup społecznych, np. mniejszości etnicznych. Szczególnie narażone na wykluczenie społeczne są: dzieci i młodzież zagrożone „wypadnięciem” z systemu edukacji, osoby długotrwale bezrobotne, więźniowie po wyjściu z więzienia, osoby uzależnione, bezdomni lub zagrożeni eksmisją. Najczęściej spotykaną formą pomocy tym osobom jest pomoc doraźna (konkretne indywidualne wsparcie), udzielana przez instytucje państwowe i organizacje pozarządowe. Jednakże bardziej skuteczne wydają się być rozwiązania systemowe - wypracowanie mechanizmów, które pozwolą ograniczyć skalę niekorzystnego zjawiska, jakim jest wykluczenie społeczne.
Na powyższy problem zwrócili uwagę uczestnicy III Szczytu w Sprawach Dzieci, który odbył się w Łodzi w dniach 12-14 listopada br. Organizatorami tej ogólnopolskiej konferencji byli: Centrum Służby Rodzinie w Łodzi, Urząd Miasta w Łodzi oraz Teatr Nowy w Łodzi. Uczestniczyli w niej: nauczyciele (w tym wychowawcy placówek resocjalizacyjnych), pedagodzy, psycholodzy, pracownicy socjalni, policjanci, strażnicy miejscy, przedstawiciele i wolontariusze organizacji pozarządowych, przedstawiciele administracji rządowej. Ogółem w konferencji wzięło udział 110 osób, a zainteresowanie problematyką było bardzo duże.
Propozycje rozwiązania poruszanych problemów zostały przedstawione przez prelegentów podczas konferencji, która miała miejsce w Dużej Sali Obrad Rady Miejskiej w Łodzi. Wskazano na przyczyny wykluczenia społecznego, sposoby jego ograniczenia i innego, nowego spojrzenia na to niekorzystne zjawisko. Zwrócono uwagę na konieczność systemowej pracy z dziećmi i młodzieżą w zakresie edukacji, szczególnie zwracając uwagę na problem uzależnień. Przedstawiono także analizę sytuacji życiowej wychowanków placówek resocjalizacyjnych. Zapobieganie wykluczeniu społecznemu tych osób było dominującym tematem III Szczytu w Sprawach Dzieci.
Uczestnicy Szczytu mieli możliwość udziału w warsztatach studyjnych na terenie różnych placówek zajmujących się pomocą najmłodszym. Celem wizyt było wzmocnienie umiejętności praktycznych w zakresie aktywizacji społecznej dzieci i młodzieży. Po warsztatach był czas na prezentację placówki i działalności, jaką ona prowadzi, oraz na dyskusję i wymianę doświadczeń. Na deskach Teatru Nowego w Łodzi został wystawiony spektakl pt. „Zabawy”, opowiadający o małej dziewczynce, która pragnęła być potrzebna, ważna i podziwiana.
Zakończenie III Szczytu miało miejsce w Centrum Służby Rodzinie w Łodzi. Zaproszeni prelegenci opowiedzieli o prawach dziecka i opracowanym przez liderów łódzkiej oświaty plakacie: „Wybrane procedury postępowania wobec niepełnoletnich uczniów w szkole”. Uczestnicy konferencji opracowali w grupach interdyscyplinarnych dokument końcowy - zbiór konkretnych postulatów (problemów i proponowanych rozwiązań) dotyczących przestrzegania praw dziecka w obszarze: życia i ochrony zdrowia, wychowania w rodzinie, życia bez przemocy, godnych warunków socjalnych oraz rozwoju, kultury i nauki. Dokument ten, podobnie jak dokumenty końcowe dwóch poprzednich Szczytów, zostanie przesłany do osób, władz oraz instytucji, które mogą mieć wpływ na rozwiązania systemowe w zakresie ochrony i przestrzegania praw dziecka.
Więcej informacji na: www.csr.org.pl/szczyt, www.niebij.pl/szczyt.