Brzezińska fara

Przejeżdżając przez Brzeziny uwagę zwraca ufortyfikowany, wzniesiony na wzgórzu kościół, z charakterystyczną kopułą, przypominającą kaplicę Zygmuntowską na Wawelu.

Parafia Podwyższenia Świętego Krzyża w Brzezinach jest jedną z niewielu w Polsce posiadających relikwię z drzazgą z Krzyża świętego. Parafia została erygowana prawdopodobnie w 1139 r. przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Jakuba ze Żnina. Majestatyczna świątynia to jeden z najcenniejszych gotyckich zabytków województwa. Została wybudowana w XIII wieku (najpewniej w 1321 roku), prawdopodobnie przez zakon Bożogrobców. Była wielokrotnie przebudowywana i restaurowana. Dziś łączy w sobie elementy stylowe gotyku, renesansu i baroku. Na początku była tylko nawa główna. Od strony południowej dobudowana została renesansowa kaplica Matki Boskiej Różańcowej, ufundowana w 1534 r. przez Stanisława Lasockiego. Charakterystyczna kopuła z latarnią wzorowana jest na bazylice św. Piotra w Rzymie i przypomina kaplicę Zygmuntowską na Wawelu. W 1619 r. od strony północnej dobudowana została kaplica Świętego Krzyża. W połowie XIX wieku nieodnawiany kościół bliski był ruiny i jakiś czas nawet był zamknięty. Po przebudowie został ponownie poświęcony 30 października 1853 r.

Relikwie Krzyża Świętego

Najcenniejszym zabytkiem świątyni jest relikwiarz, pochodzący prawdopodobnie z XVIII wieku. Drzazga z Krzyża Świętego umieszczona została w zabytkowym relikwiarzu, w krzyżu z kryształu górskiego. Dla przechowywania i eksponowania relikwiarza wybudowana została kaplica Krzyża Świętego, zwana inaczej Kaplicą Miedzianków lub Kaplicą Grobu Bożego. Znajduje się w niej klasycystyczny ołtarz, w którym mensa ołtarzowa zlokalizowana została dosyć wysoko, pod nim znajduje się grupa figuralna przedstawiająca złożenie Chrystusa do grobu. Sama drewniana rama jest zabytkiem ruchomym. W tabernakulum mieści się ponad pół metrowy relikwiarz krzyża świętego. W kaplicy znajdują się dwa wmurowane w ściany nagrobki rodziny Lasockich, którzy byli fundatorami Brzezin, w tym także fary. Są one dziełem architekta Giovanniego Ciniego ze Sieny, którego fundatorzy Brzezin sprowadzili z Włoch, w celu wykonania kaplicy Matki Bożej Różańcowej. W przeciwległej ścianie kaplicy znajduje się renesansowa rzeźba nagrobkowa, dzieło Jana Michałowicza z Urzędowa. Po drugiej stronie wejścia do kaplicy wmurowano płytę nagrobną dawnych proboszczów brzezińskiej fary. Lasoccy prawdopodobnie sprowadzili także zakonników do Brzezin, o czym świadczą drewniane stalle w nawie świątyni. Historycy przypuszczają, że zakonnicy mieli swój klasztor po drugiej stronie drogi, w okolicach dzisiejszych stawów, skąd farę i ten budynek klasztorny łączył podziemny tunel, istniejący do dzisiaj pod drogą.

W bogato złoconym prezbiterium znajdują się trzy krzyże, tabernakulum oraz obraz Matki Bożej Częstochowskiej. Na suficie nawy głównej znajduje się scena zmartwychwstania pańskiego. W połowie kościoła, po prawej stronie znajduje się wkomponowany w całość świątyni ołtarz miłosierdzia z obrazem „Jezu ufam Tobie” i obrazem św. Siostry Faustyny, zaś po lewej ołtarz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy z obrazem św. Jana Pawła II. Pod kościołem znajduje się krypta z grobowcami członków rodziny Lasockich. Obok kościoła znajduje się murowana plebania z drewnianą weranda wybudowana około 1890 roku.

Prace renowacyjne

W ostatnich latach przeprowadzono prace renowacyjne, w trakcie których odsłaniane są zewnętrzne ściany świątyni. Widać przemurowania, otwory, dodatkowe drzwi, jakie zostały zamurowane, co świadczy o wielu przebudowach kościoła. Od 2011 roku zabezpieczano fundamenty przed wilgocią. Od 2018 roku remont konserwatorski elewacji fary. Zdejmowany jest tynk, który szkodzi murom. Prace rozpoczęły się strony zachodniej, potem ściana południowa, ściana wschodnia i w 2021 roku odsłonięto ścianę wschodnią. Wszystkie prace prowadzone są w porozumieniu i na zlecenie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Łodzi. Prace są sukcesywnie Dofinansowywane z Wojewódzkiego Funduszu Konserwatora Zabytków, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Urzędu Miasta Brzeziny. Podczas przeprowadzonych prac odwilgoceniowych fundamentów kościoła, zostały odkryte ślady osadnictwa średniowiecznego na tym terenie, datowanego na XII wiek. W trakcie prac archeologicznych pozyskano szereg fragmentów naczyń ceramicznych z jeszcze wcześniejszych etapów, sięgających co najmniej epoki brązu. Podczas prowadzenia tych robót został odkryty tunel łączący nieistniejący dziś „zamek” Lasockich z kościołem farnym. W najbliższym czasie priorytetem jest zajęcie się dachem, który wymaga całkowitej zmiany. W dalszej kolejności także witraże wymagają konserwacji.

Działalność parafialna

Parafia liczy 6500 osób. Proboszczem od lipca 2015 roku jest ks. kan. Mariusz Wojturski. W codziennej pracy parafialnej wspomaga go wikariusz ks. Roman Jaguś, zaś rezydentem jest ks. Bogumił Walczak, emerytowany proboszcz fary. Do parafii poza Brzezinami należy także: Adamów, Grzmiąca, Helenów, Ksawerów, Lipiny, Małczew, Paprotnia, Polik, Tadzin oraz Witkowice. Na jej terenie znajduje się także drewniany kościół św. Anny, będący perełką architektury drewnianej województwa łódzkiego. Kapłani przygotowują grupę dzieci pierwszokomunijnych oraz grupę młodzieży do przyjęcia sakramentu bierzmowania. Na terenie parafii działa Szkoła Podstawowa nr 1 im. Kazimierza Wielkiego w Brzezinach i Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Lipinach oraz dwa domy pomocy społecznej – jeden w mieście, drugi w Lipinach, gdzie kapłani odprawiają msze święte i sprawują opiekę duszpasterską. Działa także klub anonimowego alkoholika. Parafia współpracuje z Towarzystwem Pomocy Świętego Alberta, która zajmuje się pomocą żywnościową dla biedniejszych mieszkańców Brzezin. Parafia organizuje także wiele wydarzeń np. jasełka, nabożeństwa drogi krzyżowej, pielgrzymkę na Jasną Górę. Obecnie podstawowym zadaniem jest odbudowanie duszpasterstwa po zmaganiach pandemicznych. Kapłani na nowo zapraszają dzieci i młodzież do udziału w grupie ministrantów, scholi dziecięcej i młodzieżowej. W tygodniu w kościele odmawiana jest nowenna do Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, nabożeństwo do św. Jana Pawła II, w piątki odmawiana jest Koronka do Miłosierdzia Bożego oraz nabożeństwo adoracyjne. W pierwszą sobotę miesiąca rano na mszy świętej gromadzą się czciciele Matki Bożej, zaś w ostatnią niedzielę miesiąca na modlitwie spotyka się Apostolstwo Dobrej Śmierci. W pierwsze niedziele miesiąca odbywa się całodzienne wystawienie Najświętszego Sakramentu w Kaplicy Bożego Grobu.