Powstał film o precyzyjnej przebudowie organów katedralnych, które przechodzą szereg specjalistycznych zabiegów remontowych, aby uczcić jubileusz 850 lat istnienia głównej parafii diecezji. Organy po remoncie poświęci bp Jan Piotrowski 15 sierpnia.

Film o skomplikowanej przebudowie i rozbudowie precyzyjnego instrumentu nakręcił i zmontował wikariusz bazyliki katedralnej, ks. Paweł Rej (Studio Zespołu To ON), a o organach – ich historii, wyjątkowości i zakresie podjętych prac, opowiada Mariusz Bednarz, pierwszy organista bazyliki katedralnej. Film jest dostępny m.in. na stronie internetowej diecezji kieleckiej.

Najstarsza wiadomość o organach w tej świątyni pochodzi z 1487 r. Znajdowały się one w południowej ścianie nawy głównej ówczesnego kościoła romańskiego. Miały 25 głosów, wszystkie piszczałki były wykonane z cyny.

Ze względu na zły stan organów, w 1755 roku zdecydowano o budowie nowego instrumentu. To zadanie powierzono organmistrzowi z Krakowa, Ignacemu Foglerowi. Instrument służył przez ponad 150 lat, jednak na początku XX wieku zapadła decyzja o budowie nowych organów. Zlecono ją austriackiej firmie Braci Rieger. Instrument o 30 głosach został oddany do użytku w 1912 roku. W 1940 roku zainstalowano napęd elektryczny.

Organy przeszły poważny remont w latach 1969-70. Przebudowała je firma Zygmunta Kamińskiego. Dodano m.in. trzeci manuał i zwiększono skalę manuałów. Ich traktura, czyli mechanizm przenoszący ruch klawisza na zawory sterujące poszczególnymi piszczałkami jest elektro-pneumatyczna. Po generalnym remoncie wykonanym w 2021 roku organy znów mają trakturę mechaniczną, a także elektroniczny kontuar.

Po remoncie organy mają 45 głosów. Traktura, czyli sposób przenoszenia ruchu klawiszy, została przywrócona do najstarszej, mechanicznej wersji. Natomiast kontuar, czyli część instrumentu, na której gra organista - jest nowoczesny, cyfrowy. Prace wykonuje firma Zych z Wołomina.

Jak opowiada podczas filmu Mariusz Bednarz, remont przeszedł także sam chór. Zamontowano nowe oświetlenie i instalacje. Wymieniono również całą posadzkę, wzmacniając jej najstarszą część, ponieważ nowy instrument po remoncie jest większy i cięższy, waży około 16 ton. Najstarszym elementem na chórze jest szafa organowa z 1765 r., wykonana przez Ignacego Foglera. Podczas renowacji wykonano jej kopię 3D i na tej podstawie stworzono dodatkowe segmenty, które zostały dostawione po bokach zabytkowej szafy, by zmieścić większy instrument.

Organista już zaprasza na koncerty, które umożliwi generalnie odnowiony i unowocześniony instrument.

AD