Agnieszka Dziarmaga

850 lat kieleckiej bazyliki uczczono konferencją naukową w Wyższym Seminarium Duchowym, która odbyła się 21 maja z udziałem kilkunastu prelegentów. Naukowcy związani ze środowiskiem krakowskim, lubelskim kieleckim zaprezentowali 12 referatów.

Organizatorami konferencji pt. „Katedra pw. Wniebowzięcia NMP w Kielcach – 850 lat istnienia” byli: Parafia Katedralna w Kielcach, Archiwum Diecezjalne, Instytut Historii UJK oraz Wyższe Seminarium duchowne. Patronatem honorowym objęli ją: Biskup Kielecki Jan Piotrowski, Rektor UJK prof. dr hab. Stanisław Głuszek oraz Rektor Wyższego Seminarium Duchownego ks. dr Paweł Tambor.

Efekty swoich badań naukowych przedstawili badacze różnych dyscyplin, m. in. historycy, archeolodzy, historycy sztuki, muzykolodzy. Konferencja była zorganizowana z zachowaniem zasad reżimu sanitarnego.

Uczestników wydarzenia witali i zarazem wprowadzali w tematykę biskup kielecki Jan Piotrowski, rektor kieleckiego Seminarium ks. dr Paweł Tambor oraz ks. dr Tomasz Gocel – historyk Kościoła, dyrektor Archiwum Diecezjalnego, odpowiedzialny za organizację konferencji z ramienia Kościoła kieleckiego.

Dzieje katedry i parafii ks. dr Gocel określił jako „wspaniałą spuściznę materialną i duchową”. – Konferencja jest poświęcona ludziom, związanym ze świątynią, którzy od średniowiecza po czasy współczesne współtworzyli ośrodek promieniujący na region i poza region – mówił.

Prof. dr hab. Krzysztof Ożóg (Uniwersytet Jagielloński) przedstawił „Kościół krakowski i jego rozwój w drugiej połowie XII wieku” jako tło fundacji i rozwoju krakowskiej kolegiaty, prezentując szczególnie postaci wybitnych biskupów: Pełki, Mateusza, Gedki, wzrost biskupich autoryteów, czy rosnące wpływy zakonne (cystersów, norbertanów, kanoników regularnych stróżów Grobu Bożego).

Ks. dr Paweł Tkaczyk, dyr. Muzeum Diecezjalnego w Kielcach w wystąpieniu „Sykstyna kielecka” omówił program ikonograficzny malowideł ściennych w kieleckiej katedrze, w kontekście długo kwestionowanych wartości fresków: dekoracji sklepienia nawy głównej, bocznych, prezbiterium. Są one inspirowane Starym Testamentem, głównie Księgą Rodzaju oraz m.in. wydarzeniami z życia Matki Bożej. Przedstawił m.in. założenia artystów, oceny fundatorów i współczesnych im mediów.

Dr Piotr Kardyś (PTH Oddział Skarżysko-Kamienna) przypomniał postać Stanisława z Bodzentyna, wikariusza kolegiaty kieleckiej z XVI w. i jego cenny księgozbiór. S. Danuta Kozieł (Archiwum Diecezjalne w Kielcach), dr hab. Sylwia Konarska-Zimnicka, prof. UJK, dr hab. Beata Wojciechowska, prof. UJK - przedstawiły Statuty Kolegiaty z 1523 r.

Z kolei ks. Michał Olejarczyk (WSD Kielce) przedstawił analizę muzykologiczno-historyczną XVIII-wiecznych absolutnie unikatowych partytur chóralnych i orkiestrowych, znalezionych w bazylice katedralnej w Kielcach podczas aktualnie trwającego remontu organów.

Prof. dr hab. Wiesław Caban (UJK Kielce) pokazał kolegiatę kielecką jako miejsce uroczystości religijno-patriotycznych w dobie powstania styczniowego, a dr hab. Jerzy Gapys, prof. UJK omówił ogłoszenia parafialne jako źródło do badań nad dziejami parafii katedralnej w latach 1939-1945.

Nowszej historii poświęcone były ostatnie wystąpienia.

Dr hab. Ryszard Gryz, prof. UJK omówił dzieje katedry i parafii za probostwa ks. kan. Romana Zelka (1944-1965), natomiast ks. dr Tomasz Gocel (KUL) ukazał katedrę kielecką jako „opiekunkę Solidarności w latach 1980-1989”.

- Ambona była dla wiernych głównym medium informacyjnym, nie tylko pod kątem życia religijnego, ale również społecznego. Przekazywane były najpotrzebniejsze informacje. Jest to cenne źródło historyczne, gdyż było pisane na bieżąco. Przyczyniła się też do tego II wojna światowa, kiedy ograniczono działalność polskiej prasy. Często to właśnie ambona i ogłoszenia parafialne były miejscem przekazywania nakazów władz niemieckich, ogłaszania terminów oddawania kontyngentów agrotechnicznych, czy wyjazdów na przymusowe roboty do Niemiec. Wiele ogłoszeń miało także charakter pouczeń moralnych, na temat wychowania dzieci. We wrześniu 1939 roku została przeczytana informacja, że wojna nie znosi VII przykazania – mówił prof. Jerzy Gapys z Instytutu Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego.

Organizatorzy zapowiadają powstanie wydawnictwa pokoneferncyjnego z pełnym przedstawieniem referatów.

Wydarzenie wpisuje się w obchody 850 lat bazyliki katedralnej w Kielcach.