Ks. Piotr Bączek: - Był Pan jednym z pomysłodawców i organizatorów I Światowego Zjazdu Górali Polskich w 2000 r. Co zmieniło się przez te 10 lat w ruchu związanym z góralszczyzną?

Władysław Motyka: - Patrząc z perspektywy 10 lat muszę powiedzieć, że wydarzyło się bardzo dużo. Pierwszy Światowy Zjazd Górali, który organizowaliśmy w Roku Jubileuszowym - 2000 lat od narodzenia Pana Naszego Jezusa Chrystusa dał wiele impulsów do tego, żeby góralszczyzna złączyła się. Góralszczyzna to taki ciekawy świat. Niby różnorodny, wielobarwny, ale także jednorodny. Samo zorganizowanie przed dziesięciu laty tego zjazdu dało ludziom wiele do myślenia. I tak w 2005 r. doszło do zjednoczenia wszystkich grup górali polskich w Karpatach. Dziś wszystkie te grupy mają przedstawicieli w Związku Podhalan. Tak więc ten realny wymiar jedności jest dla nas oczywisty. W tej chwili w ZP są wszyscy górale. I to jest dla nas duże zobowiązanie, by robić jeszcze więcej.
Pojawiły się nowe horyzonty szerszych kontaktów z naszymi pobratymcami żyjącymi w górach tuż za naszymi granicami - z Czechami, Słowakami. To jest także dla nich ważne. Kolejny element, który się pojawił to wypracowanie kontaktów w całych Karpatach. Dziś na tym zjeździe mamy tego przykład. Są tutaj Polacy z Bukowiny, zaprosiliśmy także Hucułów, którzy odgrywali kiedyś znaczącą rolę w kulturze polskiej, chociaż teraz mieszkają na Ukrainie.
Dalej można wspomnieć odezwę ZP do górali, by nie grali w Wielkim Poście, by uszanowali ten czas, by uszanować piątek jako dzień pamiątki śmierci Chrystusa. Jest to z pewnością przysłowiowe włożenie kija w mrowisko, naruszenie pewnych przyzwyczajeń narosłych współcześnie, dawanie ludziom do myślenia, że nie wszystko można sprowadzić do „dutków”, do przyjemności, że to wszytko musi być inaczej poukładane. Z perspektywy dziesięciu lat można mówić o bardzo wielu wątkach.

- Hasło tegorocznego Światowego Zjazdu Górali odwołuje się do jedności. Do niej miały także nawiązywać Msze św. sprawowane w tym samym czasie na różnych halach. Można zatem powiedzieć, że jedność górali upatrujecie także w religii.

- Tak. Jest takie powiedzenie, że jeśli Bóg jest na pierwszym miejscu, to wszystko jest na właściwym miejscu. Górale śpiewają „Z Bogiem każda sprawa”. Musimy dbać o tę tradycję, która wyrosła z dziejów, z wydarzeń związanych z życiem człowieka. Oczywiście dotyczy to także tradycji religijności górali, ich związku z Kościołem. Bo bez Kościoła nie udałoby się tego utrzymać. Kościół dla górali był w trudnych czasach azylem, gdzie mogli się wyrazić. I tam właśnie zawsze stali: w Kościele, przy krzyżu, przy Matce Boskiej. Jeżeli chcemy przetrwać to musimy dźwigać to, co nasze. Musimy to dziedzictwo pielęgnować i pilnować, by komercja, która jest wszechobecna w świecie nie zniszczyła tego, co unikatowe, wartościowe. Nie możemy poddać się powierzchownej przyjemności. Wyzwaniem, jakiemu chcemy stawić czoło poprzez działalność Związku Podhalan, jest współczesny świat, który tak bardzo szybko się zmienia. To problem laicyzacji, globalizacji, która sprawia, że różnice między kulturami coraz bardziej się zacierają.

- Trzeba też zadać pytanie o młodych. Czy młodzież chce dziś odwoływać się do tradycji? Czy będą następcy, którzy po was przejmą to wszystko, co zawiera się w waszych ideałach?

- Myślę że tak. Młodzi mają w tej chwili w naszej organizacji przykład. Oni widzą tam swoich rodziców, którzy może późno - bo czasem po czterdziestce, po pięćdziesiątce, a nawet po sześćdziesiątce - odkrywają góralszczyznę dla siebie, przyjmują zasady organizacji, akceptują je, uczestniczą w naszej działalności, ubierają się po góralsku i nie wstydzą się tego. Jeżeli więc młodzi widzą, że ich rodzice tymi ideałami żyją to z pewnością to im daje wiele do myślenia.
Chcemy uchronić młodych przed tym, co było długi czas, za czasów PRL-u, przypadłością zespołów regionalnych. Góralszczyznę postrzegano jedynie jako folklor - konkretnie zespół i w takim układzie droga była tylko jedna: na scenę, po występie strój do szafy i na tym koniec. W tej chwili młodzi mają wybór. Widzą, że - owszem - istnieje popularność muzyki góralskiej, jest wzięcie i popyt na kapele góralskie, ale to wszytko nie wyczerpuje istoty góralszczyzny. Bo obok tego jest środowisko społeczne, dobrze zorganizowane, które ma szerszy plan działalności.

- Proszę zatem przybliżyć choć kilka rysów tego planu na przyszłość.

- Jeśli przyjęliśmy hasło „W jedności siła” to tym samym wytyczamy sobie kierunek długofalowy. Z jednej strony spoglądamy na to cośmy zrobili, a z drugiej spoglądamy do przodu ku przyszłości i chcemy łączyć w ruchu góralskim ludzi z nie tylko z Polski, ale i z różnych krajów.
Jeśli mamy pozostać sobą to nie możemy zmarnować tego, co nam nasi ojcowie przekazali. Nie możemy tego zaprzepaścić, a możemy to twórczo rozwijać. A w tej chwili czasy otwartych granic w Europie powodują, że dużo łatwiej jest coś wspólnie zrobić, spotkać się razem. Są także środki ku temu, tylko trzeba je mądrze wykorzystać.
A my wiemy, co chcemy czynić i to w dłuższej perspektywie. Z jednej strony to dbałość o naszą kulturę. Z drugiej - rozwijanie działalności gospodarczej. W Beskidach można już obserwować zjawisko odradzania się pasterstwa. I to się dzieje także za sprawą ludzi, którzy są w ZP i łączą z tym działalność zawodową. Potrafią się dobijać do tych instytucji zajmujących się gospodarką, fundacji, które też o podobnych inicjatywach myślą, ale nie mają odpowiedniego partnera. By to przekuć na realny kształt to musi się to wszystko spotkać.

- Czyli jest Pan spokojny o przyszłość górali?

- Jestem spokojny. Działam w związku dość długo i mogę powiedzieć, że jest to miejsce dla tych, którzy chcą. A takich ludzi jest wielu. Czasem tylko trzeba im pokazać, że jest takie środowisko, które jest właśnie dla nich. Że jest takie środowisko, gdzie mogą błysnąć swoimi talentami. To chyba wynika z natury górala. Góral to człowiek ślebodny (czyli wolny), zahartowany w różnych zmaganiach i życiowych, i klimatycznych - bo tak właśnie jest w górach. To wszystko hartuje go. A jeśli ktoś jest do tego otwarty w kontaktach z innymi ludźmi - to taki człowiek dużo może.

- Czy następny zjazd dopiero za 10 lat?

- Tak. Przyjęliśmy taką formułę. Bo taki odstęp czasu pozwala nabrać dystansu do tego, co życie niesie. W minionej dekadzie wydarzyło się przecież tak wiele: choćby wspomniane połączenie się górali, choćby śmierć Ojca Świętego, sprawa percepcji jego nauczania. Dodajmy do tego zmieniające się realia polityczne (wspomnę tylko ważną dla nas wizję śp. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego dotyczącą polityki historycznej). Musimy się jakoś do tego, co życie przynosi mądrze odnieść, a na to też potrzeba czasu i dystansu.