Reklama

We Wigilio biją chłopców, a we święta dziewcenta

Niedziela bielsko-żywiecka 52/2006

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Dominika Mizia: - Zbliżają się święta Bożego Narodzenia, proszę opowiedzieć, jak przeżywali ten czas nasi przodkowie?

Krystyna Mikociak: - Na samym początku należałoby zaznaczyć, że jeszcze przed przyjęciem chrześcijaństwa na terenach naszego regionu żyli już ludzie. Co więcej, zwyczaje i wierzenia pogańskie przez wieki mieszały się z wierzeniami, które przyniosła z sobą nowa religia. Niektóre zwyczaje zacierały się, a inne nabierały nowego znaczenia. Uzależnione było to jednak od regionu i ludności, która go zamieszkiwała. Tak więc u nas górale żywieccy świętowali okres Bożego Narodzenia od Wigilii do Święta Trzech Króli. Okres ten nazywał się „Godni Święta” (od Godów). Górale wierzyli, że w tym czasie duchy wszystkich zmarłych przychodziły w odwiedziny do swoich gospodarstw, dlatego cały ten czas świętowano. Było to w pewien sposób okazywanie szacunku zmarłym duszom („nie rąbano drzewa, bo można było duszyczkę uszkodzić”). Wszystkie prace wykonywano przed świętami. Stąd też zwyczaj zostawiania wolnego miejsca (dziś dla zbłąkanego wędrowca, dawniej dla zmarłej duszy) czy chuchanie na swoje krzesło przed Wigilią, by nie usiąść na duszyczce.

- A jak wyglądała Wigilia w prawdziwej góralskiej chacie?

- Zamiast choinki, która przyszła do nas dopiero na przełomie XIX i XX wieku z Niemiec, u sufitu wisiały tzw. połaźniczki. Taką połaźniczkę, a z czasem choinkę trzymano przez cały rok za stodołą, a gdy przyszła Wigilia, palono ją. Wierzono, że ogień oczyszcza i przynosi urodzaj, dlatego też biegano z taką choinką między drzewami, aby przyszły rok był obfity w plony. Na choince wieszano ciastka (mąka) - symbol chleba, cebulę i czosnek - symbol zdrowia oraz orzechy - symbol twardości i wytrzymałości.
Bardzo ważną rolę odgrywał stół wigilijny, który to symbolizował zjednoczenie rodziny, oraz sprawiedliwe dzielenie się. Pod stół dawano to, co rosło pod ziemią, czyli korzenie roślin (ziemniaki, kwacki, buraki itp.), a na stół to, co rośnie nad ziemią. Wszystko, co było pod stołem i na stole niosło urodzaj. Wierzono, że ominięcie czegoś równało się z nieobrodzeniem tego w roku przyszłym (stąd też do dziś tyle potraw na stole). Pod lniany obrus wkładano siano, święty obrazek, a gazda wkładał pieniądze. Na każdym rogu stołu kładziono bochenek chleba. Te cztery bochenki połączone stanowiły okrąg, a więc sakralną figurę, która strzegła przed złem. Jedzono z jednej miski - zwyczaj nadal kultywowany w wielu rodzinach - symbolizuje łączność i rodzinną wspólnotę. Na stole wigilijnym znajdowało się 12 potraw (sakralna liczba - 12 Apostołów, 12 miesięcy itp.). Każdy z biesiadników musiał skosztować co najmniej trzy łyżki z każdej potrawy, aby w nadchodzącym roku być zdrowym i mieć apetyt.
Górale byli pasterzami, ważną więc rolę w ich życiu odgrywały zwierzęta, dlatego przed każdą potrawą gospodarz wpierw do osobnego naczynia odmierzał trzy łyżki dla zwierząt domowych. Podczas kolacji nie wolno było odejść od stołu, gdyż mogło to symbolizować odejście tej osoby w przyszłym roku (śmierć lub jakieś inne rozstanie, jak choćby kłótnia czy pobór do wojska). Pod stołem znajdował się również łańcuch, który w mistyczny sposób splatał osoby podczas Wigilii. Co więcej - łańcuch to żelazo wytapiane w ogniu, a ogień oczyszcza, tak więc wierzono, że łańcuch odpycha złe moce.

- Jakie obrzędy bożonarodzeniowe przetrwały do dziś w gminie Łodygowice?

- Chyba najlepiej podtrzymywana jest tradycja kolędowania. Obecnie mieszkam w Zarzeczu, więc mogę powiedzieć jak to wygląda w tejże wiosce. Spotykamy różne formy kolędników. Najważniejsi kolędują w Nowy Rok, są to tzw. duże dziady, w stary z kolei „małe dziady”. Obecnie grupa „dużych dziadów” liczy średnio około 40 osób. Nie mogą ominąć żadnego domu, więc dzielą się na 2 grupy. Po Mszy rannej spotykają się wszyscy w Domu Strażaka w Zarzeczu, gdzie ubierają się, dzielą na grupy i wyznaczają sobie teren kolędowania. Kolędę rozpoczynają obowiązkowo pod kościołem, po sumie. Gdy ludzie wracają po Mszy do domu, dziady biją wszystkie panny (stąd przysłowie: „We Wigilio biją chłopców, a we święta dziewcenta”). Dziadom nie wolno wejść do domu, ich przedstawiciel (dziad lub dziadówka) składa w imieniu wszystkich życzenia. Po skończonej kolędzie obie grupy spotykają się znów w Domu Strażaka, gdzie dzielą się kolędą. Wiadomo, są różne formy kolędników w zależności od wioski oraz różny sposób obchodzenia świąt Bożego Narodzenia, jednak sensnadal pozostał taki sam.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2006-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Projekt zmian kodeksu karnego: zakazana dyskryminacja m.in. ze względu na tożsamość płciową i orientację seksualną

2024-03-27 20:19

[ TEMATY ]

prawo

Adobe Stock

Na stronach RCL opublikowano projekt ministerstwa sprawiedliwości nowelizacji Kodeksu karnego, który zakłada rozszerzenia katalogu przesłanek zakazanej dyskryminacji o kwestie płci, tożsamości płciowej, wieku, niepełnosprawności oraz orientacji seksualnej.

Na stronach rządowego Centrum Legislacji opublikowany został projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, który - jak zapowiada ministerstwo sprawiedliwości - ma wzmocnić ochronę przed przestępczymi zachowaniami motywowanymi przesłankami dyskryminacyjnymi ze względu na niepełnosprawność, wiek, płeć, orientację seksualną i tożsamość płciową.

CZYTAJ DALEJ

Dziś jest tylko jeden plan: krzyż

[ TEMATY ]

homilia

rozważania

Didgeman/pixabay.com

Rozważania do Ewangelii J 18, 1 – 19, 42.

Wielki Piątek, 29 marca

CZYTAJ DALEJ

Ojciec Pio tajemnice Męki Pańskiej nie tylko kontemplował, ale jej ślady nosił na ciele

2024-03-28 23:15

[ TEMATY ]

Droga Krzyżowa

św. o. Pio

Wydawnictwo Serafin

O. Pio

O. Pio

Mistycy wynagrodzenia za grzechy są powołani do wzięcia w milczeniu grzechów i cierpienia świata na siebie, w zjednoczeniu z Jezusem z Getsemani. Rzeczywiście, Ojciec Pio tajemnice Męki Pańskiej nie tylko kontemplował i boleśnie przeżywał, ale jej ślady nosił na własnym ciele, aby w zjednoczeniu ze swoim Boskim Mistrzem współdziałać w wynagradzaniu za ludzkie grzechy. Jako czciciel Męki Pańskiej chciał, aby i inni korzystali z jego dobrodziejstwa.

„Misterium miłości. Droga krzyżowa z Ojcem Pio” to rozważania drogi krzyżowej, które proponuje nam br. Błażej Strzechmiński OFMCap - znawca życia i duchowości Ojca Pio. Rozważania każdej ze stacji przeplatane są z fragmentami pism Stygmatyka. Książka wydana jest w niewielkiej, poręcznej formie i zawiera także miejsce na własne notatki, co doskonale nadaje się do osobistej kontemplacji Drogi krzyżowej.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję