Reklama

Kultura

Archiwum Henryka Mikołaja Góreckiego przekazane Bibliotece Narodowej

Dzięki pomocy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Biblioteka Narodowa kupiła do swoich zbiorów rękopisy Henryka Mikołaja Góreckiego, jednego z najwybitniejszych polskich kompozytorów ostatniego stulecia.

[ TEMATY ]

kultura

biblioteka

kompozytor

Mikołaj Górecki

Grzegorz Mazurowski/Biblioteka Narodowa

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Spadkobiercy kompozytora, wdowa, córka i syn, przekazali niemal komplet jego opusowanych utworów muzycznych (op. 1–85, bez 78 i 80), począwszy od wczesnych dzieł, takich jak Pieśni o radości i rytmie op. 7 oraz tych awangardowych, np. Zderzenia (Scontri) op. 17, poprzez – bodaj najsłynniejszą – III Symfonię „Symfonię pieśni żałosnych” op. 36 czy monumentalny psalm Beatus vir op. 38, a skończywszy na niezorkiestrowanej IV Symfonii „Tansman Epizody” op. 85. Poszczególne rękopisy nutowe zostały starannie uporządkowane już przez samego kompozytora. W oddzielnie opisanych teczkach znalazły się zarówno czystopiśmienne autografy, jak i wersje robocze, egzemplarze z poprawkami, szkice czy nawet – jak w wypadku Kwartetów – notatki i zapiski dokumentujące proces twórczy. Warto odnotować, że jedna z kompozycji, zatytułowana Susan (napisana na chór mieszany a capella), to utwór dotychczas nieznany i niepublikowany, a oznaczony przez Góreckiego jako op. 84. Obok twórczości opusowanej w spuściźnie kompozytora zachowały się także rękopisy dzieł nienumerowanych, z Trzema utworami w dawnym stylu (1963) na czele.

Reklama

To jest moment szczególny – powiedział prof. Piotr Gliński, wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego, na konferencji prasowej z okazji przekazania archiwum Henryka Mikołaja Góreckiego. – Cieszymy się, że archiwum jednego z największych polskich kompozytorów znalazło się w Bibliotece Narodowej. Udało się je zakupić dzięki uprzejmości rodziny i profesjonalizmowi instytucji, jaką jest Biblioteka Narodowa. Dr Tomasz Makowski, dyrektor BN, podkreślił, że jest to w ogóle jedno z najcenniejszych dostępnych archiwów muzycznych – nie tylko dlatego, że wiąże się z niezwykle rozpoznawalnym i znanym na świecie kompozytorem, lecz i ze względu na to, że jest kompletne pod każdym niemal względem. Jest tu właściwie wszystko – powiedział dyrektor. – Mamy czystopisy z datą, a nawet godziną, kiedy Górecki ukończył pracę, a obok również wersje brudnopisowe, notatki i zeszyty z inspiracjami literackimi – całe archiwum ukazujące pracę twórczą. Co ważne, dzieła te i dokumenty nie wyjechały z Polski i będą przechowywane już na stałe w skarbcu Biblioteki Narodowej.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Szczególnie cennym materiałem, poszerzającym wiedzę o niektórych utworach, jest pięć zeszytów, zawierających fragmenty nutowe, diagramy i opisy. Górecki objaśnia w nich idee muzyczne wybranych dzieł, skomponowanych pod koniec lat 50. i w latach 60. Są nimi: Pięć utworów na fortepian op. 13, Trzy diagramy op. 15, Monologhi op. 16, Scontri op. 17, Diagram IV op. 18, cykl Genesis op. 19, Choros I op. 20, Muzyczka I op. 22 oraz Muzyczka II op. 23. Notatki kompozytora dotyczą także koncepcji niezrealizowanego utworu, Choros II, planowanego jako op. 21.

Zbiór rękopisów muzycznych został uzupełniony przez obszerny fragment korespondencji Góreckiego, zawierający ponad 100 listów od różnych nadawców, głównie kompozytorów, muzyków i dyrygentów. Wymienić tu należy nazwiska takich osób, jak Witold Lutosławski, Michał Spisak, Tadeusz Baird, Włodzimierz Kotoński, Luigi Nono czy Yehudi Menuhin. Wśród listów jest także ten, zgoła najważniejszy dla kompozytora, napisany w roku 1977 przez kardynała Karola Wojtyłę, który zapoczątkował powstanie dzieła Beatus vir op. 38. Jest to jedna z najcenniejszych spuścizn muzycznych w Polsce.

Reklama

Henryk Mikołaj Górecki należał do najwybitniejszych polskich kompozytorów ostatniego stulecia. Urodził się 6 grudnia 1933 roku w Czernicy niedaleko Rybnika. W latach 1955–1960 studiował kompozycję w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach, w klasie Bolesława Szabelskiego. W 1958 roku zadebiutował na II Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień” swoim Epitafium op. 12. Utwór został bardzo dobrze przyjęty przez krytykę i umiejscowił kompozytora w gronie najbardziej oryginalnych i radykalnych twórców polskiej awangardy. W tym nurcie – charakteryzującym się u Góreckiego wykorzystywaniem techniki serialnej i poszukiwaniami sonorystycznymi – powstawały kolejne dzieła, takie jak I Symfonia „1959” op. 14, Trzy diagramy op. 15, Monologhi op. 16, Diagram IV op. 18 czy cykl Genesis op. 19. Szczególne poruszenie wywołały zaprezentowane w 1960 roku Zderzenia (Scontri) op. 17 na orkiestrę, w których kompozytor zderzał gwałtownie kontrastujące faktury brzmieniowe.

Reklama

Momentem przełomowym w twórczości Góreckiego stał się skomponowany w 1965 roku Refren op. 21, rozpoczynający wyraźny zwrot w kierunku tradycji, powrót do diatoniki, stopniową redukcję materiału muzycznego i statyczność kompozycji połączoną z ekspresją. W Muzyce staropolskiej op. 24, ukończonej w roku 1969, kompozytor wykorzystał cytaty z dwóch zabytków muzyki polskiej: średniowiecznego organum Benedicamus Domino i pieśni Wacława z Szamotuł Już się zmierzcha. Począwszy od Ad Matrem op. 29 (1972), w dziełach Góreckiego zaczynają dominować tematy religijne. Szczytowym osiągnięciem była napisana w 1976 roku III Symfonia „Symfonia pieśni żałosnych” op. 36 na sopran i orkiestrę, składająca się z trzech lamentacyjnych części o silnej ekspresji i kontemplacyjnym charakterze. Rok później twórca otrzymał zamówienie od kardynała Karola Wojtyły na utwór upamiętniający 900. rocznicę śmierci św. Stanisława. Monumentalny psalm Beatus vir op. 38, na baryton, wielki chór mieszany i orkiestrę, powstawał w roku 1979, a został wykonany podczas pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski. W latach 80. Górecki zwrócił się ku gatunkom chóralnym i kameralnym. Tworzył opracowania pieśni ludowych i religijnych, np. Wieczór ciemny się uniża op. 45, Wisło moja, Wisło szara op. 46, Pieśni Maryjne op. 54 czy Pod Twoją obronę op. 56. Dla zespołu Kronos Quartet skomponował trzy kwartety smyczkowe (1988, 1990 i 2005). Ogólnoświatowym sukcesem fonograficznym stała się wydana w 1992 roku płyta z III Symfonią, pod batutą Davida Zinmana, przynosząc jej kompozytorowi międzynarodową sławę. Dwa opusowane utwory kompozytora zostały pierwszy raz wykonane już po jego śmierci: w 2014 roku swoją premierę miała IV Symfonia „Tansman Epizody” op. 85, ukończona wedle pozostawionych wskazówek przez syna Mikołaja, oraz w roku 2015 – oratorium Sanctus Adalbertus op. 71.

Henryk Mikołaj Górecki zmarł 12 listopada 2010 roku w Katowicach. Był odznaczony Orderem Orła Białego.

W Bibliotece Narodowej znajduje się największy na świecie zbiór rękopisów Fryderyka Chopina, przechowywane są tu także rękopisy muzyczne Stanisława Moniuszki, Karola Szymanowskiego, Grażyny Bacewicz i wielu innych. Zbiory muzyczne BN –rękopiśmienne i drukowane – liczą prawie 150 tysięcy jednostek.

2018-02-01 19:06

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Wzór człowieka i artysty

Niedziela lubelska 8/2017, str. 6-7

[ TEMATY ]

pożegnanie

kompozytor

Z archiwum KUL

Śp. prof. Andrzej Nikodemowicz

Śp. prof. Andrzej Nikodemowicz

Lublin pożegnał wielkiego kompozytora muzyki sakralnej prof. Andrzeja Nikodemowicza, człowieka ogromnej wiary oraz wyjątkowej artystycznej wrażliwości i skromności

Śp. Andrzej Nikodemowicz, ceniony twórca muzyki sakralnej, emerytowany profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, zmarł 28 stycznia. Miał 92 lata. Urodził się 2 stycznia 1925 r. we Lwowie. Studiował chemię na Politechnice Lwowskiej, ale pokochał muzykę. W 1950 r. ukończył kompozycję u Adama Sołtysa, a kilka lat później naukę gry na fortepianie pod kierunkiem Tadeusza Majerskiego w konserwatorium we Lwowie. Przed ponad 20 lat wykładał kompozycję i teorię muzyki oraz nauczał gry na fortepianie w macierzystej uczelni. Jednak w 1973 r. komunistyczne władze zwolniły go z pracy za przekonania religijne, a jego kompozycje objęto zakazem wykonywania w ZSRR. W 1980 r. wraz z rodziną przeprowadził się na stałe do Polski i zamieszkał w Lublinie. Wykładał przedmioty teoretyczne i kompozycję w KUL oraz na UMCS; był dyrygentem chóru w Metropolitalnym Seminarium Duchownym. W 2003 r. od Jana Pawła II otrzymał odznaczenie „Pro Ecclesia et Pontifice”; w tym samym roku został odznaczony tytułem „profesora honoris causa” Akademii Muzycznej we Lwowie. W 2009 r. został honorowym obywatelem Lublina. Był laureatem wielu nagród artystycznych, a jego utwory wykonywano na wielu ważnych festiwalach. Od 2012 r. w Lublinie odbywa się międzynarodowy festiwal jego imienia: „Andrzej Nikodemowicz – czas i dźwięk”. Pozostawił ok. 200 utworów muzycznych, głównie o tematyce religijnej (kantaty, oratoria, suity, psalmy). Skomponował szereg utworów na fortepian i orkiestrę, a także utworów chóralnych.
CZYTAJ DALEJ

Bp Długosz: miłosierdzie nie oznacza, że mamy otwierać drzwi przed wszystkimi nielegalnymi emigrantami

2025-07-12 14:50

[ TEMATY ]

bp Antoni Długosz

Ruch Obrony Granic

yt.com/zrzut ekranu

Bp Antoni Długosz podczas Apelu Jasnogórskiego 11 lipca 2025 r.

Bp Antoni Długosz podczas Apelu Jasnogórskiego 11 lipca 2025 r.

„Matko Boża, Ty wiesz, że Polacy zdali egzamin, kiedy trzeba było otworzyć drzwi dla milionów uciekających Ukraińców. A w imię miłości bliźniego potrafili zapłacić najwyższą cenę za pomoc Żydom” – powiedział biskup Antoni Długosz podczas Apelu Jasnogórskiego 11 lipca 2025.

"Kochana Matko, jak co wieczór przechodzimy do Ciebie, by powiedzieć Ci nasze małe prywatne troski, ale też i ukazać wielkie narodowe problemy. Przychodzimy, by prosić Ciebie o wstawiennictwo za nami u Twojego Syna. Dziś chcemy modlić się za obrońców naszych granic tych w mundurach strażników granicznych, żołnierzy, policjantów, celników, Wojska Obrony Terytorialnej, ale również wolontariuszy z Ruchu Obrony Granic tych, którzy bezinteresownie organizują patrole" – mówił.
CZYTAJ DALEJ

Bp Jacek Kiciński CMF: - Módlmy się o kapłanów kochających Boga, Kościół i ludzi

2025-07-12 11:37

ks. Łukasz Romańczuk

Po raz czwarty w Miliczu odbywa się Pielgrzymka Margaretek i Dwunastek. To pielgrzymka osób, które każdego dnia modlą się za kapłanów oraz o wierne i święte powołania do życia kapłańskiego zakonnego i misyjnego.

Pielgrzymka rozpoczęła się od adoracji Najświętszego Sakramentu oraz modlitwy różańcowej prowadzonej przez ks. Waldemara Kocendę, proboszcza parafii Narodzenia NMP w Miękini oraz koordynatora Margaretek w Archidiecezji Wrocławskiej. Z racji deszczowej pogody tym razem pielgrzymi nie zgromadzili się na placu kościelnym i przy ołtarzu polowym, ale w kościele św. Anny. Eucharystii przewodniczył bp Jacek Kiciński CMF, a w słowie wprowadzenia ks. Waldemar Kocenda, witając wszystkich obecnych oracz uczestników pielgrzymki powiedział: Ufamy, że nasza wspólna modlitwa przyczyni się do wielkiego dzieła, które zawiera się w słowach: “Proście Pana żniwa, żeby posłał robotników na swoje żniwo”.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję