List otwarty do ministra Jana Szyszki w sprawie Puszczy wystosowała też grupa 46 profesorów nauk przyrodniczych i leśnictwa. Stwierdzili oni, że w spór o Puszczę Białowieską zaangażowano grupy nacisku, polityków, artystów i celebrytów mało zorientowanych w problematyce ochrony Puszczy, a „przeciwstawne opinie merytoryczne oraz formalno-prawne w sprawie Puszczy Białowieskiej wykorzystywane są dziś, wbrew interesom ochrony przyrody Puszczy i jej mieszkańców, do eskalowania sporu ideologicznego i walki politycznej”.

Minister środowiska prof. Jan Szyszko zaprosił dziś członków Światowego Komitetu Dziedzictwa UNESCO do złożenia wizyty w Puszczy Białowieskiej. Odbędzie się ona 8 lipca 2017 r. Będzie to doskonała okazja do zaprezentowania Puszczy jako dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego.

Uczestnicy 41. Sesji UNESCO na własne oczy będą mogli przekonać się o istnieniu potrzeby prowadzenia czynnej ochrony przed gradacją kornika drukarza, który zagraża puszczańskim siedliskom.

Wokół sprawy Puszczy Białowieskiej narosło wiele nieprawd, dlatego chcemy pokazać Puszczę taką, jaka ona jest. Nie poprzez negatywny PR, który organizacje aktywistów próbują roztaczać nad Ministerstwem Środowiska i leśnikami, pomijając w całej dyskusji lokalną społeczność, ale poprzez wskazanie tam na miejscu, gdzie leży źródło problemu - mówi Paweł Mucha, rzecznik prasowy Ministerstwa Środowiska.

Populacja kornika drukarza rozwija się w niebezpiecznym tempie, co prowadzi do wewnętrznego wyniszczenia Puszczy Białowieskiej. Zanikają siedliska przyrodnicze oraz zamierają drzewostany, głównie świerkowe. Liczba martwych świerków w Puszczy liczona jest w milionach, a wraz z degradacją siedlisk zmniejsza się również występowanie cennych, chronionych gatunków roślin i zwierząt.

Zaproszenie w imieniu Ministra Środowiska członkom Światowego Komitetu Dziedzictwa przekazał wiceminister środowiska Andrzej Konieczny, który bierze udział w 41. Sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO w Krakowie.

Publikujemy treść listu otwartego środowiska nauk przyrodniczych i leśnych ws. Puszczy Białowieskiej

Puszcza Białowieska (obejmująca ponad 62 tys. ha na obszarze naszego kraju) jest jednym z najcenniejszych obiektów przyrodniczych Europy i Polski. Na obszarze tym znajduje się park narodowy (ponad 10 tys. ha) i funkcjonują trzy nadleśnictwa Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe (PGL LP).

Spór o Puszczę powstał w wyniku poprzednich błędnych decyzji, które spowodowały zmniejszenie wycinki drzew w lasach gospodarczych Puszczy w momencie, gdy leśnicy stanęli wobec największej dotąd masowej gradacji kornika drukarza, zabijającego całe drzewostany świerkowe. Leśnicy po konsultacji z ministrem środowiska rozpoczęli walkę z tym owadem wycinając świeżo zaatakowane drzewa zgodnie z ogólnymi zaleceniami Komisji Europejskiej przyjętymi w analogicznych przypadkach (EU guidelines.. 2013 – art.4.3.1.) Działania te, mimo, że podejmowane wyłącznie w lasach gospodarczych, spowodowały gwałtowne protesty przyrodników i NGO działających w Polsce.

Spór ma przede wszystkim charakter ideologiczny i jest jednym z przejawów silnego rozłamu w ochronie przyrody. W przypadku Puszczy Białowieskiej, spór ten sprowadza się do zróżnicowanych poglądów dotyczących celów, zasad i metod ochrony. Ministerstwo Środowiska i znacząca część przedstawicieli nauk przyrodniczych i leśnych twierdzi, że przedmiotem ochrony powinna być zarówno ochrona bioróżnorodności jak i ochrona procesów naturalnych. Przejawem tego poglądu jest występowanie zróżnicowanych form ochrony przyrody i przyjęte reżimy ochrony na obszarze Puszczy (w tym także w lasach będących w zarządzie PGL LP), które dobrze służą realizacji tak zdefiniowanych celów. Formy użytkowania dopuszczone prawem na części obszaru Puszczy zarządzanej przez Lasy Państwowe (poza Parkiem Narodowym i rezerwatami przyrody) skutecznie wspierają ochronę tej części bioróżnorodności (m. in. gatunków i siedlisk chronionych w ramach sieci Natura 2000), która nie mogłaby być zabezpieczona poprzez ochronę procesów naturalnych.

Wyrażane są, przez aktywistów i część środowiska naukowego skrajne poglądy, domagające się objęcia całości Puszczy ochroną ścisłą, jako zwartego kompleksu leśnego pozostawionego wyłącznie dla ochrony naturalnych procesów ekologicznych i ewolucyjnych. Wagę ochrony procesów naturalnych podkreślają także niektórzy zagraniczni eksperci w uwagach przekazanych Centrum Światowego Dziedzictwa oraz stronie polskiej. Powołują się przy tym (ze względów formalnych) na fakt wpisania Puszczy na listę miejsc światowego dziedzictwa w oparciu o kryterium 9-te (ochrona procesów – por. lista kryteriów CŚD). Zawężają jednak rozumienie tego zapisu do procesów naturalnych, mimo tego, że brak takiego ograniczenia w zapisie oryginalnym. Nie uwzględniono również, że realizacja drugiego kryterium wpisu dla tego obiektu (kryterium 10 – ochrona naturalnej bioróżnorodności siedlisk „włączając te, w których występują zagrożone gatunki o wyjątkowej uniwersalnej wartości”), w niektórych przypadkach jest wewnętrznie sprzeczna. Bowiem, zachowanie wielu „gatunków o wyjątkowej uniwersalnej wartości” wymaga czynnej ochrony. Sztandarowym przykładem takiego gatunku jest w Puszczy Białowieskiej żubr, którego rozrastająca się dynamicznie populacja ma coraz większy wpływ na wszystkie ekosystemy Puszczy.

Tak przyjęte kryteria dla obszaru światowego dziedzictwa stoją nierzadko w wyraźnej sprzeczności z realizacją celów innych, istniejących już na terenie Puszczy form i reżimów ochronnych (w tym z ustanowioną tu w r. 2004 ostoją europejskiej sieci Natura 2000 oraz poszerzonym w 2004 roku na obszar całej Puszczy rezerwatem biosfery UNESCO-MaB). Warto w tym miejscu przypomnieć, że wiele „naturalnych elementów bioróżnorodności” zawdzięcza swą obecność na obszarze Puszczy rozmaitym formom ekstensywnego gospodarowania, także w lasach. W tym kontekście niezrozumiała i niezasadna jest zmiana pierwotnego kryterium 7 (lepiej odpowiadającego potrzebom całościowej ochrony) na kryterium 9 i 10 przy decyzji rozszerzającej Obszar Dziedzictwa Ludzkości na całą Puszczę.

Obecnie w sumie aż 6 form ochrony i reżimów ochronnych (por tab 1. – nie licząc ochrony gatunkowej) nakładających się nierzadko w sposób niespójny na tym samym obszarze, stanowi jedno z najważniejszych źródeł obecnego konfliktu. Nadzieją na jego rozwiązanie jest opracowywany plan zarządzania miejscem światowego dziedzictwa, który jednak będzie musiał się wiązać z poszerzeniem listy kryteriów dla tego obszaru.

Innym źródłem konfliktów są istniejące, do dziś nie rozwiązane, sprzeczności między interesariuszami działającymi na obszarze Puszczy. W tym kontekście trzeba zauważyć, że wokół Puszczy żyją ludzie, których zdanie jest kluczowe dla powiększenia obszaru parku narodowego, bowiem zgodnie z ustawą o ochronie przyrody władze centralne muszą uzyskać zgodę lokalnych samorządów na jakąkolwiek zmianę granic i powierzchni parku narodowego. Ministerstwo Środowiska nie ma tu zatem prostego klucza do rozwiązania, o czym zdają się zapominać organizacje pozarządowe i inni uczestnicy sporu żądający powiększenia parku narodowego.

Dziś te sporne kwestie i przeciwstawne opinie merytoryczne oraz formalno-prawne wykorzystywane są, wbrew interesom ochrony przyrody Puszczy i jej mieszkańców do eskalowania sporu ideologicznego i walki politycznej. Zaangażowano w nie grupy nacisku, osoby i środowiska polityków, artystów i celebrytów - mało zorientowanych w problematyce ochrony Puszczy, a także niektórych naukowców oraz część opinii publicznej w innych krajach wykorzystując ich przekonanie, że uczestniczą w obronie słusznej sprawy.

Sygnatariusze niniejszego listu (alfabetycznie):

1. Prof. dr hab. Tomasz Borecki, Wydział Leśny, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

2. Dr hab. Andrzej Borkowski, Instytut Biologii, Wydział matematyczno-przyrodniczy, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

3. Prof. dr hab. Bogdan Brzeziecki, Wydział Leśny, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Rada Naukowa Leśnictwa przy Premierze RP

4. Prof. dr hab. Władysław Chałupka, emeryt, Instytut Dendrologii PAN w Kórniku

5. Dr hab. Paweł Chmielarz, prof. ID PAN, Instytut Dendrologii PAN w Kórniku

6. Dr hab. Janusz Czerepko, prof. IBL, Instytut Badawczy Leśnictwa w Sękocinie Starym

7. Dr hab. Dariusz Danielewicz, Instytut Papiernictwa i Poligrafii, Politechnika Łódzka

8. Prof. dr hab. Roman Gornowicz, Wydział Leśny, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

9. Dr hab. Wojciech Grodzki, prof. IBL, Instytut Badawczy Leśnictwa w Krakowie

10. Prof. dr hab. Andrzej Grzywacz, Wydział Leśny, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Państwowa Rada Ochrony Przyrody

11. Dr hab. Dorota Hilszczańska, prof. IBL, Instytut Badawczy Leśnictwa w Sękocinie Starym

12. Prof. dr hab. Jacek Hilszczański, Instytut Badawczy Leśnictwa w Sękocinie Starym, Rada Naukowa Leśnictwa przy Premierze RP, W-ce Przewodniczący Państwowej Rady Ochrony Przyrody

13. Prof. dr hab. Jan Holeksa, Wydział Biologii, Instytut Biologii Środowiska, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

14. Dr hab. Marek Kloss, prof. UKSW, Wydział Biologii i Nauk o Środowisku, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

15. Dr hab. Janusz Kocel, prof.IBL, Instytut Badawczy Leśnictwa w Sękocinie Starym

16. Prof. dr hab. Andrzej Kolk, Instytut Badawczy Leśnictwa w Sękocinie Starym, Państwowa Rada Ochrony Przyrody

17. Dr hab. Jan Kowalczyk, prof. IBL, Zakład Hodowli Lasu i Genetyki Drzew Leśnych, Instytut Badawczy Leśnictwa w Sękocinie Starym

18. Prof. dr hab. Tadeusz Kowalski, Wydział Leśny, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Państwowa Rada Ochrony Przyrody, Rada Naukowa Leśnictwa przy Premierze RP

19. Prof. dr hab. Adam Krajewski, Wydział Technologii Drewna, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

20. Prof. dr hab. Piotr Łakomy, Wydział Leśny, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Rada Naukowa Leśnictwa przy Premierze RP

21. Dr hab. Stanisław Małek, prof. UR, Wydział Leśny, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Rada Naukowa Leśnictwa przy Premierze RP

22. Prof. dr hab. Małgorzata Mańka, Wydział Leśny, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

23. Prof. dr hab. Zbigniew Mirek, Instytut Botaniki, Polska Akademia Nauk w Krakowie, Przewodniczący Komitetu Ochrony Przyrody 2. ostatnich kadencji, W-ce Przewodniczący Państwowej Rady Ochrony Przyrody

24. Prof. dr hab. Stanisław Miścicki, Wydział Leśny, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

25. Prof. dr hab. Jerzy Modrzyński, Wydział Leśny, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Rada Naukowa Leśnictwa przy Premierze RP

26. Dr hab. inż. arch. Zbigniew Myczkowski, prof. PK. Instytut Architektury Krajobrazu, Politechnika Krakowska, Państwowa Rada Ochrony Przyrody

27. Dr hab. Justyna Nowakowska, prof. IBL, Instytut Badawczy Leśnictwa w Sękocinie Starym

28. Prof. dr hab. Wanda Olech-Piasecka, Wydział Nauk o Zwierzętach, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Przewodnicząca Państwowej Rady Ochrony Przyrody

29. Prof. dr hab. Janusz Olejnik, Wydział Melioracji i Inżynierii Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

30. Prof. dr hab. Stanisław Orzeł, Dyrektor Instytutu Zarządzania Zasobami Leśnymi, Wydział Leśny, Uniwersytet Rolniczy Kraków

31. Dr hab. Rafał Paluch, prof. IBL, Zakład Lasów Naturalnych, Instytut Badawczy Leśnictwa w Białowieży

32. Prof. dr hab. Piotr Paschalis Jakubowicz, Przewodniczący Zarządu Głównego Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Leśnictwa i Drzewnictwa

33. Prof. dr hab. Marcin Pietrzykowski, Wydział Leśny, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

34. Prof. dr hab. Piotr Robakowski, Wydział Leśny, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

35. Prof. dr hab. Maria Rudawska, Instytut Dendrologii PAN w Kórniku

36. Dr hab. Axel Schwerk, prof. SGGW, Wydział Ogrodnictwa, Biotechnologii i Architektury Krajobrazu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Państwowa Rada Ochrony Przyrody

37. Prof. dr hab. Zbigniew Sierota, Instytut Badawczy Leśnictwa w Sękocinie Starym

38. Dr hab. Iwona Skrzecz, prof. IBL, Instytut Badawczy Leśnictwa w Sękocinie Starym

39. Dr hab. Jarosław Socha, prof. UR, Wydział Leśny, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

40. Prof. dr hab. Janusz Sowa, Wydział Leśny, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Państwowa Rada Ochrony Przyrody, Przewodniczący Rady Naukowej Leśnictwa przy Premierze RP

41. Prof. dr hab. Jerzy Starzyk, emeryt, Wydział Leśny, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Rada Naukowa Leśnictwa przy Premierze RP

42. Dr hab. Lidia Sukovata, prof. IBL, Instytut Badawczy Leśnictwa

43. Dr hab. Bogusława Waliszewska, Wydział Technologii Drewna, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

44. Prof. dr hab. Zbigniew Witkowski, Państwowa Podhalańska Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Targu, Przewodniczący Komisji ds. Parków Narodowych, Rezerwatów Przyrody i Obszarów Natura 2000 Państwowej Rady Ochrony Przyrody

45. Prof. dr hab. Stanisław Zając, Instytut Badawczy Leśnictwa w Sękocinie Starym

46. Prof. dr hab. Wojciech Ząbecki, Wydział Leśny, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie