Reklama

Wiara

Katolik pyta, teolog odpowiada

Część redakcyjnej korespondencji stanowią pytania od czytelników dotyczące treści wiary, Tradycji czy społecznej nauki Kościoła. Postanowiliśmy niektóre z nich zamieszczać poza dodatkiem liturgicznym. Dwa pierwsze wyjaśnia ks. dr Jarosław Wojtkun.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Czy katolik, zdeklarowany zwolennik kary śmierci, może przyjmować Komunię św.?

Pytanie zapewne pojawiło się w związku z wprowadzoną przez papieża Franciszka korektą nauki Katechizmu Kościoła Katolickiego na temat kary śmierci z sierpnia 2018 r. Wydarzenie to było prezentowane przez niektóre środowiska jako rewolucyjna zmiana doktryny Kościoła na temat kary śmierci. Treść nr. 2267 Katechizmu po korekcie stanowi, że „kara śmierci jest niedopuszczalna, ponieważ jest zamachem na nienaruszalność i godność osoby”. Dotychczas w Katechizmie, w wersji zaaprobowanej jeszcze przez św. Jana Pawła II, kara śmierci traktowana była jako przypadek absolutnej konieczności usunięcia winowajcy. Jednakże takie sytuacje zostały uznane za bardzo rzadkie, a być może niezdarzające się wcale. To oznacza, że w Katechizmie w poprzedniej wersji nie znajdowano w praktyce uzasadnienia dla kary śmierci. Także teoretyczne sformułowania zawarte w nim były bardzo ostrożne. Nie wynika z nich, że wolno, ale że „tradycyjne nauczanie Kościoła nie wyklucza zastosowania kary śmierci”. Zresztą i to obarczone było całym szeregiem warunków. Czy w świetle tego zmiana wprowadzona przez Franciszka jest aż tak rewolucyjna?

Reklama

Ale wróćmy do zadanego pytania o Komunię św. dla zdeklarowanych zwolenników kary śmierci. Otóż nie widzę przeszkód w dopuszczeniu takiej osoby do Komunii św. Przeświadczenie to opiera się na brzmieniu kan. 915 Kodeksu prawa kanonicznego, który obok osób objętych karami kanonicznymi wyklucza z możliwości przyjmowania Komunii św. osoby trwające z uporem w jawnym grzechu ciężkim. Bycie zwolennikiem kary śmierci nie jest grzechem ciężkim. Tym bardziej że także tradycyjne nauczanie Kościoła nie wykluczało jej zasadności. Taka wersja Katechizmu, przypomnijmy, obowiązywała do 2018 r. Trudno byłoby zrozumieć, że coś wcześniej nie było grzechem, a od 2018 r już jest. Również od strony kapłana niemożliwe jest stwierdzenie jawnej niegodności proszącego o Komunię św. Nawet jeśli ma on taką wiedzę (nigdy nie może ona pochodzić z konfesjonału), to osoba taka powinna być wcześniej pouczona o istniejącej przeszkodzie. Inaczej nie możemy mówić o uporczywym trwaniu w grzechu.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Dysponujemy jeszcze jednym ważnym źródłem pomocnym w rozstrzygnięciu tego zagadnienia. W lipcu 2004 r. ówczesny prefekt Kongregacji Nauki Wiary – kard. Joseph Ratzinger wysłał do przewodniczącego amerykańskiego episkopatu memorandum w sprawie Komunii św. dla polityków jawnie wspierających prawodawstwo dopuszczające aborcję lub eutanazję. Kardynał odniósł się wprost do osób mających odmienne niż Ojciec Święty zdanie na temat kary śmierci: „Nie wszystkie kwestie moralne mają takie samo znaczenie moralne jak aborcja i eutanazja. Na przykład jeśli katolik miałby nie zgadzać się z Ojcem Świętym w sprawie stosowania kary śmierci lub w sprawie decyzji o prowadzeniu wojny, nie zostałby z tego powodu uznany za niegodnego przystępowania do Komunii św. Kościół, zachęcając władze cywilne, by dążyły do pokoju, a nie do wojny, oraz do zachowania powściągliwości i miłosierdzia w nakładaniu kar na przestępców, może jednak uznać za dopuszczalne chwycenie za broń w celu odparcia napastnika lub odwołanie się do kary śmierci. Także wśród katolików może istnieć uzasadnione zróżnicowanie poglądów na temat prowadzenia wojny i stosowania kary śmierci, ale nie w odniesieniu do aborcji i eutanazji”.

Reklama

Co jest ważniejsze: czyn, działanie czy intencja, jaką mamy?

Pytanie to dotyczy zagadnienia źródeł moralności czynu ludzkiego. Na podstawie czego mogę stwierdzić, że moje działanie jest dobre lub złe? Na wartość moralną składają się trzy elementy: przedmiot, intencje i okoliczności. To one decydują o tym, czy dane działanie jest dobre, złe lub neutralne moralnie. Każde z nich w różnym stopniu kształtuje wartość moralną.

Pierwszorzędnym źródłem wartości moralnej czynu jest jego przedmiot. Jest to wartość, zasadniczy cel, ku któremu zmierza bezpośrednio działanie samo w sobie, na mocy swej wewnętrznej natury. Jeśli dane działanie samo w sobie jest złe, to żadna dobra intencja, żaden szlachetny motyw determinujący moje działanie, nie jest w stanie tego zła uzdrowić. Nie wystarczy mieć dobre intencje, które usprawiedliwiałyby wybór złych środków do ich realizacji. Dobre intencje obdarowania ubogich nie uczynią obrabowania banku dla zdobycia środków moralnie godziwym. Dobry moralnie cel (intencje) nie uświęca, nie czyni moralnie dobrym złych środków (samego czynu). W tym przypadku czyn jest ważniejszy od towarzyszących mu intencji. Będzie on zły i niedopuszczalny zawsze, niezależnie od dobrych intencji.

Reklama

Biblijny Kajfasz chciał postępować według zasady „cel uświęca środki” (por. J 11, 45-53). Członkowie Sanhedrynu byli zaniepokojeni znakami czynionymi przez Jezusa. Obawiali się przeobrażenia Jego działalności w mesjański ruch wolnościowy. Stało się to dla Rzymian okazją do użycia siły, niszczenia, plądrowania miejsca świętego. Kajfasz upomina członków Sanhedrynu: „Wy nic nie rozumiecie i nie bierzecie tego pod rozwagę, że lepiej jest dla was, aby jeden człowiek umarł za lud, niżby miał zginąć cały naród”. Kajfasz popełnił właśnie ten błąd: moralnie dobra intencja (ocalenie narodu) miałaby usprawiedliwiać zły czyn (zabicie Jezusa). Podsumujmy ten fragment naszej analizy: czyn sam w sobie zły pozostaje taki niezależnie od przyświęcającej mu dobrej intencji. Dobra intencja nie „uzdrawia” zła moralnego samego czynu.

Nieco inaczej jest w sytuacji odwrotnej: czynię coś dobrego, ale ze złą intencją. Tutaj zła intencja sprawia, że całe działanie jest złe. YOUCAT (katechizm dla młodych) ilustruje tę zasadę wymownym przykładem: Jeśli odprowadzam starszą osobę do domu, pomagam jej wysprzątać mieszkanie, gotuję obiad, ale tylko po to, aby zyskać jej zaufanie i przygotować późniejsze włamanie, to takie działanie jest złe. Zła intencja „zatruła” dobro szlachetnego czynu. W tym przypadku uznamy, że intencja jest ważniejsza od czynu, gdyż ostatecznie przesądziła o jego wartości moralnej.

Do całości zagadnienia należałoby wprowadzić jeszcze jeden element, który nie został wymieniony w pytaniu. Na wartość moralną działania mają wpływ także okoliczności. Jest to ogół zmiennych czynników towarzyszących działaniu. Dodatkowo wpływają one na pomniejszenie lub powiększenie określonej już wartości działania ludzkiego, ale jej nie zmieniają. Należą do nich: osoba działająca, miejsce, czas i sposób, w jaki podejmuje ona działanie, oraz użyte środki. Większym złem jest ukraść więcej niż ukraść mniej. Większym grzechem jest złamanie postu w Wielki Piątek niż w każdy inny piątek roku.

Dobrym podsumowaniem będzie zasada sformułowana przez Sorena Kierkegaarda, która pozwala nieco odejść od czysto „katalogowego” ujęcia zagadnienia: „Jeśli człowiek chce naprawdę dobra, musi czynić wszystko na rzecz dobra albo musi chcieć wszystko przecierpieć ze względu na dobro”.

Ks. Jarosław Wojtkun teolog moralista, adiunkt w Katedrze Teologii Moralnej Społecznej Wydziału Teologii KUL, proboszcz parafii św. Kazimierza w Radomiu.

2022-09-27 13:11

Oceń: +2 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Czy spóźnianie się na Mszę św. jest grzechem?

Są takie parafie, zazwyczaj w większych miastach, że tuż przed rozpoczęciem niedzielnej Mszy św. ławki są jeszcze puste, a zaczynają się zapełniać, gdy trwa już Eucharystia. Czy można się spóźniać na Mszę św. i jeśli jest to niedziela, czy spełnia się wtedy obowiązek niedzielnej Eucharystii?

Obowiązek uczestnictwa we Mszy św. w niedziele i święta jest nakazany. Katechizm Kościoła Katolickiego naucza: „Ci, którzy dobrowolnie zaniedbują ten obowiązek, popełniają grzech ciężki”(n. 2181). Ale czy spóźnienie to już „zaniedbanie”? Wszystko zależy od naszej postawy. Ksiądz Wojciech Węgrzyniak w jednym ze swoich kazań tłumaczył to tak: „Grzechem jest notoryczne spóźnianie się na Mszę św. albo przychodzenie za przysłowiową minutę, niepodjęcie pracy nad sobą, żeby poprawić taką sytuację, świadome odwlekanie wyjścia z domu, żeby nie być za długo w kościele. Bardzo nielogiczny i świadczący o małej wierze jest grzech narzekania na to, że Msza św. jest za długa, że kazania powinny być krótsze”. Dlaczego na takiej płaszczyźnie mówimy o grzechu? Bo, zgodnie z klasycznym nauczaniem moralnym Kościoła, o grzechu ciężkim mówimy wtedy, gdy spełnione są trzy warunki: poważna materia, pełna świadomość oraz dobrowolna zgoda. Gdy więc ktoś rozmyślnie opuszcza znaczną część Mszy św. – zwłaszcza Liturgię Słowa lub Eucharystyczną – i czyni to w pełni świadomie, może rzeczywiście popaść w stan grzechu śmiertelnego.
CZYTAJ DALEJ

Polscy siatkarze wygrali z Turcją i awansowali do półfinału mistrzostw świata

2025-09-24 15:21

[ TEMATY ]

awans

mistrzostwa świata

siatkówka

Twitter / Polska Siatkówka

Reprezentacja Polski na Filipiny przyleciała jako jeden z głównych faworytów. Aktualni wicemistrzowie olimpijscy i zwycięzcy tegorocznej Ligi Narodów, a także liderzy światowego rankingu, walczą o odzyskanie tytułu, który stracili trzy lata temu w Katowicach, przegrywając w finale z Włochami. Najlepsi byli latach 2014 i 2018 roku, a wcześniej w 1974.

Podopieczni trenera Nikoli Grbica w 1/8 finału pokonali Kanadę 3:1. Turcy do ćwierćfinału awansowali po wygranej 3:1 z Holandią.
CZYTAJ DALEJ

Prof. Weigel wdzięczny biskupowi za wyjaśnienia dotyczące ideologii gender

2025-09-24 20:20

[ TEMATY ]

gender

ideologia gender

Adobe Stock

„Ten przemyślany, pięknie ilustrowany i dokładnie udokumentowany tekst należy przeczytać w całości” - pisze o dokumencie The Body Reveals the Person: A Catholic Response to the Challenges of Gender Ideology (Ciało ujawnia osobę: katolicka odpowiedź na wyzwania związane z ideologią gender) wydanym pod koniec sierpnia przez biskupa Daniela E. Thomas z Toledo w stanie Ohio prof. George Weigel.

Znany amerykański intelektualista katolicki zapewnia, że przeczytanie tego dokumentu zajmuje mniej więcej od pół godziny do czterdziestu pięciu minut. Zaznacza, że jest to głos łączący przekonanie z współczuciem w reakcji na cierpienie i udrękę. Przytacza pierwszy akapit tekstu:
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję