Odpowiedzią na zniewagę krzyża była wielka wynagradzająca modlitwa u jego stóp kilku tysięcy wiernych z parafii, dekanatu i okolic. Wydarzenie powstałe z inspiracji funkcjonariuszy komunistycznych, które miało doprowadzić do wyrugowania wiary z przestrzeni publicznej, skonsolidowało wspólnotę wierzących.
Akcja dekrucyfikacyjna
– Profanacja krzyża w Strawczynie, była jednym z przykładów systemowej polityki wyznaniowej w 1983 r., nakierowanej na walkę z Kościołem, w ramach której władze komunistyczne prowadziły tak zwane akcje dekrucyfikacyjne, czyli usuwanie krzyży z urzędów państwowych. Po upadku podziemia solidarnościowego wrogiem komunistów pozostał już tylko Kościół katolicki, stąd ostrze walki wymierzono przeciwko objawom religijności. Zaczęło się w Miętnem na Mazowszu, gdzie uczniowie bronili krzyży w Zespole Szkół Rolniczych, potem przyszedł czas na Włoszczowę – tłumaczy dyr. Archiwum Diecezji Kieleckiej ks. dr Tomasz Gocel.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Główne nabożeństwo ekspiacyjne całego dekanatu odbyło się w niedzielę 12 maja 1985 r. i zgromadziło ok. 6 tys. wiernych. Przybyli z całego dekanatu i ościennych parafii. Niektórzy szli procesjonalnie pieszo w pielgrzymce nawet 25 km.
Od grudnia 1980 r. w strawczyńskiej szkole działała prężnie grupa Solidarności, w którą zaangażowanych było 90 procent pracowników. Zawiązana została z inspiracji liderów Stanisława Pogorzelskiego i Krzysztofa Jastrzębskiego. Działacze wyszli z inicjatywą zawieszenia krzyży w salach przedmiotowych, w pomieszczeniu Komisji Zakładowej Solidarności i pokoju nauczycielskim. Były tam one do grudnia 1984 r., kiedy rozpoczęły się duże naciski ze strony komunistów poprzez kieleckie Kuratorium i podległy mu Gminny Inspektorat Oświatowy. Ówczesna dyrekcja szkoły, także idąc po tej linii, apelowała i namawiała do zdjęcia krzyży, tłumacząc się właśnie nakazem z góry. Większość nauczycieli nie wyraziła na to zgody. Mimo to, 14 grudnia 1984 r. krzyż z pokoju nauczycielskiego został „po cichu” usunięty. Potem podobnie postąpiono z krzyżami w salach lekcyjnych. Ostatnim krzyżem, jaki usunięto, był ten wiszący w sali historycznej, pozostającej pod opieką S. Pogorzelskiego. Nikt nie wiedział, gdzie znajduje się krzyż z pokoju nauczycielskiego, do 21 marca, kiedy podczas oczyszczania szamba woźny zauważył wystające ramię krzyża. Usiłowano go wydobyć, jednak bezskutecznie. Potem władze nakazały zamknąć na kłódkę pokrywę zbiornika.
Reklama
Władze w gminie, aby ukryć skandal i wyciszyć sprawę, zarządziły potajemne oczyszczanie zbiornika o godzinie czwartej nad ranem 29 kwietnia 1985 r. Wzmożony ruch o tak nietypowej porze zauważył nauczyciel historii Stanisław Pogorzelski, opiekujący się szkolnym internatem. Świadkami tego wydarzenia byli również J. Stachura i Jadwiga Ślęzak. J. Stachura wydobył krzyż.
J. Ślęzak wraz ze S. Pogorzelskim po wstępnym oczyszczeniu wodą i oddaniu czci przez ucałowanie, zanieśli krzyż na plebanię parafii i przekazali ks. prob. Eugeniuszowi Stali – relacjonował Pogorzelski, ten oddał go ordynariuszowi. Władze kościelne zarządziły nabożeństwo ekspiacyjne.
Ekspiacja i modlitwa
5 maja 1985 r. dziekan piekoszowski ks. Józef Budziosz odprawił nabożeństwo ekspiacyjne w parafii. Ludzie bardzo przeżywali sytuację. Na zakończenie Eucharystii wszyscy podchodzili do krzyża, płakali, oddawali mu cześć przez ucałowanie. – Parafianie strawczyńscy wyrażali przy tym swoją wdzięczność dziekanowi za to, że nie potępił za ten czyn całej parafii – odnotowuje ks. dr Gocel. Główne nabożeństwo ekspiacyjne całego dekanatu odbyło się w niedzielę 12 maja 1985 r. i zgromadziło ok. 6 tys. wiernych. Przybyli z całego dekanatu i ościennych parafii. Niektórzy szli procesjonalnie pieszo w pielgrzymce nawet 25 km. Służby komunistyczne nie odpuszczały, próbując wywołać prowokację. W trakcie procesji do kościoła, nagle wjechały w tłum wiernych dwa wozy milicyjne na sygnale. Ukryte w pobliskich lasach bojowe wozy gotowe były do interwencji – zeznali świadkowie. Wierni nie dali się jednak sprowokować.
Reklama
Ks. Budziosz mówił, że krzyż jest źródłem dobra dla każdego człowieka wierzącego i niewierzącego. Wierni po homilii złożyli wyznanie wiary i przyrzeczenie wierności krzyżowi, Ewangelii i Kościołowi. Nie powiodły się starania ks. Stali zmierzające do wykrycia rzeczywistych sprawców profanacji, jako aktu, który obrażał uczucia religijne wiernych. Prokuratura, jak i organy dochodzeniowe wykazywały się ogromną opieszałością, tuszując całą sprawę. Początkowo prokuratura rejonowa umorzyła śledztwo, po zaskarżeniu tej decyzji przez pełnomocników proboszcza 1 kwietnia 1986 r. Prokuratura wojewódzka w Kielcach wydała postanowienie o utrzymaniu w mocy decyzji prokuratury rejonowej. Dalsze odwołania nic nie zmieniły.
Kłamstwa służb
Komuniści od początku lansowali fałszywe oskarżenia pod adresem głównego obrońcy krzyży strawczyńskich S. Pogorzelskiego, który dociekał prawdy. Otrzymał karę upomnienia za „łamanie zasad świeckości szkoły”. Odebrano mu prawo do nauczania historii i wychowania obywatelskiego w klasach VII i VIII tej szkoły i nigdy nie przywrócono mu tego prawa, jak powiedział. Jego mieszkanie poddano rewizji pod pretekstem poszukiwania wartości dewizowych. Dążąc do jego zdyskredytowania, władze lansowały tezę, że krzyż do szamba mógł wrzucić S. Pogorzelski w tym celu, aby wywołać „sensację i niepokój społeczny na tle religijnym”. Przyjęta linia nie sprawdziła się, dlatego w kolejnych miesiącach komunistom zależało na wyciszeniu całej sprawy.
Stanisław Pogorzelski w 2020 r. otrzymał od prezydenta RP Medal 100-lecia Niepodległości.
Nauka z krzyża
Po 35 latach od zajść w rozmowie z Niedzielą Stanisław Pogorzelski, który w tamtych latach doznał przecież wielu przykrości, podkreśla, że nie sądzi nikogo za to, co się stało, nie zależy mu na konfrontacji i rozliczaniu. Ma jednak jedno pragnienie, aby ten znieważony krzyż z wizerunkiem Ukrzyżowanego, zawisł w kościele z informacją, dla następnych pokoleń. Każdy mógłby się przy nim zatrzymać, pomodlić, oddać mu cześć, wspominając, że był taki dzień, kiedy tysiące ludzie wspólnie modliło się i trwało przy tym krzyżu, wynagradzając Bogu zniewagę. W tej intencji często się modli.
Reklama
Stanisław Pogorzelski w 2020 r. otrzymał od prezydenta RP Medal 100-lecia Niepodległości.
* * *
I jeszcze osobiste wspomnienie... Pamiętam, kiedy babcia zabrała mnie na wejście pielgrzymki do Kielc w 1985 r. Przed katedrą młodzież układała ogromny krzyż z kwiatów, śpiewając: „Nie zdejmę krzyża z mego serca za żadne skarby świata, bo na nim Jezus ukochany grzeszników z niebem brata...”. Może nie wszystko rozumiałam z tej chwili, byłam dzieckiem, ale oni przeczuwali na pewno, że reżim poniósł klęskę w tej walce. W odpowiedzi na wydarzenia w Strawczynie i Włoszczowie Kościół kielecki zorganizował akcję duszpasterską peregrynacji Krzyża po całej diecezji kieleckiej, która była publiczną manifestacją wiary.
Korzystałam ze wspomnień S. Pogorzelskiego i materiału „Profanacja krzyża w Strawczynie w 1984-1985”, ks. dr Tomasz Gocel, w: Studia Diecezji Radomskiej, t. 10, 2010 r.
