Czym jest dyspensa? Jak podaje kan. 85 Kodeksu prawa kanonicznego, dyspensa jest „rozluźnieniem prawa czysto kościelnego w poszczególnym wypadku”. To jednorazowe zwolnienie z przestrzegania konkretnego przykazania kościelnego. Od Dekalogu nikt nie może odstępować. Dyspensa może być udzielona tylko w pewnych okolicznościach i dla konkretnej osoby lub grupy osób. Możemy z niej skorzystać, o ile obowiązuje ona w diecezji, na której terenie obecnie przebywamy. Nie ma wówczas znaczenia, z jakiej diecezji pochodzimy ani gdzie mieszkamy.
Dni pokuty
Warto przypomnieć, że z obchodem roku liturgicznego związane są dni i okresy pokuty, o których mówi czwarte przykazanie kościelne: „Zachowywać nakazane posty i wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych, a w czasie Wielkiego Postu powstrzymywać się od udziału w zabawach”. Na podstawie Kodeksu prawa kanonicznego z 1983 r., kan. 87 § 1 biskup diecezjalny może udzielić dyspensy od wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych. Jednak każdy, kto chce skorzystać z ogłoszonej przez biskupów dyspensy, jest zobowiązany do uczynków miłosierdzia.
Jak przypomina prawodawca kościelny, wstrzemięźliwość od spożywania mięsa obowiązuje we wszystkie piątki roku, chyba że w danym dniu przypada jakaś kościelna uroczystość. Prawem o wstrzemięźliwości są związane osoby, które ukończyły 14. rok życia. Kościół równocześnie zachęca duszpasterzy i rodziców do tego, żeby również ci, którzy z racji młodszego wieku nie są jeszcze zobowiązani do wstrzemięźliwości, byli wprowadzani w autentycznego ducha pokuty. Ponadto wierni, którzy nie mają możliwości wyboru pokarmów i muszą spożywać to, co zostanie im podane – np. w miejscach zbiorowego żywienia, gdzie nie są przestrzegane przepisy postne – mogą korzystać z dyspensy od obowiązku wstrzymania się od potraw mięsnych w piątki całego roku. Taka dyspensa nie jest udzielana w Środę Popielcową i Wielki Piątek. Niemożliwość zachowania wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych w piątek zakłada jednak podjęcie innych form pokuty, takich jak: modlitwa, jałmużna, uczynki pobożności i miłości, wierniejsze spełnianie obowiązków (por. kan. 1249-1253 KPK).
Reklama
Potrzeba zachowania pokuty
Przedziwną modą naszych czasów jest stopniowe odchodzenie od dni pokutnych i organizowanie m.in. zabaw szkolnych w piątki. Jak napisał jeden z filozofów: „Na tej samej scenie życia stoi krzyż i odbywa się folwarczny taniec”. Tymczasem, jak nam przypomina Kościół, dniami i okresami pokuty są poszczególne piątki całego roku i czas Wielkiego Postu. W duchowości chrześcijańskiej post nie jest odrywany od całej postawy pokutnej człowieka. Wpisany jest on bardzo ściśle w chrześcijańską pobożność.
A jeśli chodzi o zabawy w okresie Wielkiego Postu, to powstrzymywanie się od nich sprzyja opanowaniu instynktów i wolności serca – przypomina nam o tym Katechizm Kościoła Katolickiego (n. 2043).
