Autorytet i legenda

Prof. Włodzimierz Fijałkowski, gdyby żył, 4 czerwca 2017 r. ukończyłby 100 lat. Był założycielem szkół rodzenia, obrońcą życia – za odmowę dokonywania aborcji w czasach, gdy był to powszechnie dostępny „zabieg”, został zwolniony z pracy. Był autorem artykułów i książek, w których cierpliwie wyjaśniał młodym kobietom i mężczyznom, jak wielkim darem jest rodzicielstwo.

Ostatnia książka

Ucieszyliśmy się, kiedy w 2001 r. zaproponował „Niedzieli” wydanie książki „Jestem od poczęcia. Pamiętnik dziecka w pierwszej fazie życia”. Nie wiedzieliśmy, że 26. książka Profesora będzie zarazem ostatnią wydaną za jego życia.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Prof. Fijałkowski czuł się wtedy świetnie. Propozycję zorganizowania promocji książki w auli „Niedzieli” w Częstochowie przyjął z radością, a kiedy poinformowaliśmy go, iż zainteresowanie jest tak duże, że muszą się odbyć dwa spotkania, bez wahania się zgodził. Już na starcie uzgodnień organizacyjnych stanowczo podziękował za propozycję przysłania po niego redakcyjnego samochodu. Powiedział, że z Łodzi przyjedzie pociągiem, a ze stacji PKP do redakcji położonej w bezpośrednim sąsiedztwie Jasnej Góry przyjdzie pieszo, bo doskonale zna drogę. Nie nalegaliśmy, wiedzieliśmy bowiem, że Profesor, mimo przekroczonej osiemdziesiątki, niemal codziennie pokonuje wielokilometrowe dystanse na rowerze.

Reklama

Był 23 kwietnia 2002 r. Licząca prawie 170 miejsc redakcyjna aula na obu spotkaniach była pełna. Przyszli katecheci, nauczyciele, a przede wszystkim matki, które z książek Profesora uczyły się przygotowania do tak ważnego aktu, jakim są narodziny dziecka. Aplauz był ogromny – już na wejście przywitano Profesora oklaskami na stojąco.

– Bóg obdarzył człowieka najwspanialszym darem – świadomym życiem. Dlatego mamy ogromne uznanie dla Pana Profesora, którego praca i książki tak bardzo służą życiu – powiedział na powitanie ks. inf. Ireneusz Skubiś, wówczas redaktor naczelny „Niedzieli”.

Od poczęcia do narodzin

Wydana w serii Biblioteka „Niedzieli” książka jest próbą odtworzenia autobiografii dziecka od poczęcia do narodzin. Tę próbę Profesor oparł na pamięci, wyobraźni i wiedzy naukowej. Jak pisał: „Tajemnica stawania się człowiekiem, bulwersująca ludzkość od zarania dziejów, od strony biologicznej została odsłonięta. Ów fascynujący proces rozwoju tej istoty możemy śledzić dziś z godziny na godzinę. W wyniku połączenia się komórek rodzicielskich ojca i matki powstaje człowiek, nowa indywidualność genetyczna. W krótkim czasie po wniknięciu plemnika do komórki jajowej zostają ustalone wszystkie cechy nowego organizmu: budowa ciała, wzrost, kolor włosów, oczu... Ta mała drobinka jest już kimś i rośnie w oszałamiającym tempie. Już teraz wymaga od swych rodziców tyle samo czułości i opieki, co później – po urodzeniu się”.

Reklama

Przez całe życie Profesor bronił prawdy, mówiącej, że „ta mała drobinka jest już kimś”. Jego własną biografię naznaczyły totalitaryzmy. Wybuch II wojny światowej zmusił go do przerwania studiów medycznych. Był żołnierzem kampanii wrześniowej, następnie AK, więźniem obozów koncentracyjnych. Studia medyczne dokończył w Edynburgu, ale wrócił do Polski, bo nie wyobrażał sobie życia gdzie indziej.

Człowiek niezwykły

Był specjalistą ginekologii i położnictwa. Za odmowę wykonywania aborcji został zwolniony z akademii medycznej. Jak wspominał później z uśmiechem, ostatecznie wyszło mu to na dobre – zajął się bowiem pisaniem. Oprócz tłumaczonych na wiele języków książek, na których wychowały się miliony przyszłych matek i ojców, pozostawił nam ważne elementy systemu opieki położniczej. Był twórcą szkół rodzenia, propagatorem powszechnego dziś systemu „rooming in” – gdzie matka przebywa przez całą dobę ze swoim nowo narodzonym dzieckiem – a także porodów rodzinnych.

Podczas pamiętnego spotkania w redakcyjnej auli wyświetliliśmy, oparty na autobiografii Profesora, film „Moja droga do Prawdy”. Warto tu wyjaśnić podwójny sens tego tytułu, który z jednej strony nawiązuje do życiowej drogi prof. Fijałkowskiego, a z drugiej – do położonej pod Łodzią miejscowości Prawda, do której Profesor przez wiele lat, niemal codziennie, jeździł na rowerze.

Tamto spotkanie to dziś historia. Część dziedzictwa Profesora, bo jego obecność wśród nas pozostawiła ciepły, serdeczny ślad. Zapamiętaliśmy go jako człowieka emanującego dobrocią, otwartego na innych, umacniającego ich swoją życzliwością i delikatnością.

Reklama

Redakcyjną anegdotą stała się sytuacja, kiedy Profesor zapukał do drzwi red. Lidii Dudkiewicz, dziś redaktor naczelnej, wówczas sekretarza redakcji, i na wezwanie: „Proszę”, uchylił drzwi. Ponieważ jednak zza stosu segregatorów i papierów na biurku nie dostrzegł drobnej sylwetki Pani Redaktor, nie odważył się wejść dalej i dyskretnie wycofał się, delikatnie zamykając drzwi.

Kilka miesięcy później z żalem dowiedzieliśmy się o chorobie Profesora, a potem o jego śmierci i pogrzebie, na który Jan Paweł II przysłał pożegnalny list.

Ocalając z mroków niepamięci słoneczny, kwietniowy dzień bytności Profesora w redakcji, zachęcamy do spotkania z nim w jego książkach – przygody równie niezwykłej, jak osobiste spotkanie z prof. Fijałkowskim w „Niedzieli”.

Na naszej stronie internetowej można zobaczyć relację telewizyjną ze spotkania w „Niedzieli”: tv.niedziela.pl/film/571/Prof-Fijalkowski .

Urodził się około 349 r. w Antiochii w Syrii (dzisiaj Antakya na południu Turcji), tam też podejmował posługę kapłańską przez około 11 lat, aż do 397 r., gdy został mianowany biskupem Konstantynopola. W stolicy cesarstwa pełnił posługę biskupią do czasu dwóch wygnań, które nastąpiły krótko po sobie - między 403 a 407 r. Dzisiaj ograniczymy się do spojrzenia na lata antiocheńskie Chryzostoma. W młodym wieku stracił ojca i żył z matką Antuzą, która przekazała mu niezwykłą wrażliwość ludzką oraz głęboką wiarę chrześcijańską. Odbył niższe oraz wyższe studia, uwieńczone kursami filozofii oraz retoryki. Jako mistrza miał Libaniusza, poganina, najsłynniejszego retora tego czasu. W jego szkole Jan stał się wielkim mówcą późnej starożytności greckiej. Ochrzczony w 368 r. i przygotowany do życia kościelnego przez biskupa Melecjusza, przez niego też został ustanowiony lektorem w 371 r. Ten fakt oznaczał oficjalne przystąpienie Chryzostoma do kursu eklezjalnego. Uczęszczał w latach 367-372 do swego rodzaju seminarium w Antiochii, razem z grupą młodych. Niektórzy z nich zostali później biskupami, pod kierownictwem słynnego egzegety Diodora z Tarsu, który wprowadzał Jana w egzegezę historyczno-literacką, charakterystyczną dla tradycji antiocheńskiej. Później udał się wraz z eremitami na pobliską górę Sylpio. Przebywał tam przez kolejne dwa lata, przeżyte samotnie w grocie pod przewodnictwem pewnego „starszego”. W tym okresie poświęcił się całkowicie medytacji „praw Chrystusa”, Ewangelii, a zwłaszcza Listów św. Pawła. Gdy zachorował, nie mógł się leczyć sam i musiał powrócić do wspólnoty chrześcijańskiej w Antiochii (por. Palladiusz, „Życie”, 5). Pan - wyjaśnia jego biograf - interweniował przez chorobę we właściwym momencie, aby pozwolić Janowi iść za swoim prawdziwym powołaniem. W rzeczywistości, napisze on sam, postawiony wobec alternatywy wyboru między trudnościami rządzenia Kościołem a spokojem życia monastycznego, tysiąckroć wolałby służbę duszpasterską (por. „O kapłaństwie”, 6, 7), gdyż do tego właśnie Chryzostom czuł się powołany. I tutaj nastąpił decydujący przełom w historii jego powołania: został pasterzem dusz w pełnym wymiarze! Zażyłość ze Słowem Bożym, pielęgnowana podczas lat życia eremickiego, spowodowała dojrzewanie w nim silnej konieczności przepowiadania Ewangelii, dawania innym tego, co sam otrzymał podczas lat medytacji. Ideał misyjny ukierunkował go, płonącą duszę, na troskę pasterską. Między 378 a 379 r. powrócił do miasta. Został diakonem w 381 r., zaś kapłanem - w 386 r.; stał się słynnym mówcą w kościołach swego miasta. Wygłaszał homilie przeciwko arianom, następnie homilie na wspomnienie męczenników antiocheńskich oraz na najważniejsze święta liturgiczne. Mamy tutaj do czynienia z wielkim nauczaniem wiary w Chrystusa, również w świetle Jego świętych. Rok 387 był „rokiem heroicznym” dla Jana, czasem tzw. przewracania posągów. Lud obalił posągi cesarza, na znak protestu przeciwko podwyższeniu podatków. W owych dniach Wielkiego Postu, jak i wielkiej goryczy z powodu ogromnych kar ze strony cesarza, wygłosił on 22 gorące „Homilie o posągach”, ukierunkowane na pokutę i nawrócenie. Potem przyszedł okres spokojnej pracy pasterskiej (387-397). Chryzostom należy do Ojców najbardziej twórczych: dotarło do nas jego 17 traktatów, ponad 700 autentycznych homilii, komentarze do Ewangelii Mateusza i Listów Pawłowych (Listy do Rzymian, Koryntian, Efezjan i Hebrajczyków) oraz 241 listów. Nie uprawiał teologii spekulatywnej, ale przekazywał tradycyjną i pewną naukę Kościoła w czasach sporów teologicznych, spowodowanych przede wszystkim przez arianizm, czyli zaprzeczenie boskości Chrystusa. Jest też ważnym świadkiem rozwoju dogmatycznego, osiągniętego przez Kościół w IV-V wieku. Jego teologia jest wyłącznie duszpasterska, towarzyszy jej nieustanna troska o współbrzmienie między myśleniem wyrażonym słowami a przeżyciem egzystencjalnym. Jest to przewodnia myśl wspaniałych katechez, przez które przygotowywał katechumenów na przyjęcie chrztu. Tuż przed śmiercią napisał, że wartość człowieka leży w „dokładnym poznaniu prawdziwej doktryny oraz w uczciwości życia” („List z wygnania”). Te sprawy, poznanie prawdy i uczciwość życia, muszą iść razem: poznanie musi się przekładać na życie. Każda jego mowa była zawsze ukierunkowana na rozwijanie w wierzących wysiłku umysłowego, autentycznego myślenia, celem zrozumienia i wprowadzenia w praktykę wymagań moralnych i duchowych wiary. Jan Chryzostom troszczył się, aby służyć swoimi pismami integralnemu rozwojowi osoby, w wymiarach fizycznym, intelektualnym i religijnym. Różne fazy wzrostu są porównane do licznych mórz ogromnego oceanu: „Pierwszym z tych mórz jest dzieciństwo” (Homilia 81, 5 o Ewangelii Mateusza). Rzeczywiście, „właśnie w tym pierwszym okresie objawiają się skłonności do wad albo do cnoty”. Dlatego też prawo Boże powinno być już od początku wyciśnięte na duszy, „jak na woskowej tabliczce” (Homilia 3, 1 do Ewangelii Jana): w istocie jest to wiek najważniejszy. Musimy brać pod uwagę, jak ważne jest, aby w tym pierwszym etapie życia człowiek posiadł naprawdę te wielkie ukierunkowania, które dają właściwą perspektywę życiu. Dlatego też Chryzostom zaleca: „Już od najwcześniejszego wieku uzbrajajcie dzieci bronią duchową i uczcie je czynić ręką znak krzyża na czole” (Homilia 12, 7 do Pierwszego Listu do Koryntian). Później przychodzi okres dziecięcy oraz młodość: „Po okresie niemowlęcym przychodzi morze okresu dziecięcego, gdzie wieją gwałtowne wichury (…), rośnie w nas bowiem pożądliwość…” (Homilia 81, 5 do Ewangelii Mateusza). Potem jest narzeczeństwo i małżeństwo: „Po młodości przychodzi wiek dojrzały, związany z obowiązkami rodzinnymi: jest to czas szukania współmałżonka” (tamże). Przypomina on cele małżeństwa, ubogacając je - z odniesieniem do cnoty łagodności - bogatą gamą relacji osobowych. Dobrze przygotowani małżonkowie zagradzają w ten sposób drogę rozwodowi: wszystko dzieje się z radością i można wychowywać dzieci w cnocie. Gdy rodzi się pierwsze dziecko, jest ono „jak most; tych troje staje się jednym ciałem, gdyż dziecko łączy obie części” (Homilia 12, 5 do Listu do Kolosan); tych troje stanowi „jedną rodzinę, mały Kościół” (Homilia 20, 6 do Listu do Efezjan). Przepowiadanie Chryzostoma dokonywało się zazwyczaj podczas liturgii, w „miejscu”, w którym wspólnota buduje się Słowem i Eucharystią. Tutaj zgromadzona wspólnota wyraża jeden Kościół (Homilia 8, 7 do Listu do Rzymian), to samo słowo jest skierowane w każdym miejscu do wszystkich (Homilia 24, 2 do Pierwszego Listu do Koryntian), zaś komunia Eucharystyczna staje się skutecznym znakiem jedności (Homilia 32, 7 do Ewangelii Mateusza). Jego plan duszpasterski był włączony w życie Kościoła, w którym wierni świeccy przez fakt chrztu podejmują zadania kapłańskie, królewskie i prorockie. Do wierzącego laika mówi: „Również ciebie chrzest czyni królem, kapłanem i prorokiem” (Homilia 3, 5 do Drugiego Listu do Koryntian). Stąd też rodzi się fundamentalny obowiązek misyjny, gdyż każdy w jakiejś mierze jest odpowiedzialny za zbawienie innych: „Jest to zasada naszego życia społecznego (…) żeby nie interesować się tylko sobą” (Homilia 9, 2 do Księgi Rodzaju). Wszystko dokonuje się między dwoma biegunami, wielkim Kościołem oraz „małym Kościołem” - rodziną - we wzajemnych relacjach. Jak możecie zauważyć, Drodzy Bracia i Siostry, ta lekcja Chryzostoma o autentycznej obecności chrześcijańskiej wiernych świeckich w rodzinie oraz w społeczności pozostaje również dziś jak najbardziej aktualna. Módlmy się do Pana, aby uczynił nas wrażliwymi na nauczanie tego wielkiego Nauczyciela Wiary.