Reklama

Rada Społeczna Prymasa Glempa

Prymas Polski kard. Józef Glemp powołał Prymasowską Radę Społeczną tuż przed ogłoszeniem stanu wojennego w 1981 r. Pracowała przez dwie kadencje – do 1990 r. Jej przewodniczącym w pierwszej kadencji był prof. Stanisław Stomma, w drugiej – prof. Władysław Findeisen. Właśnie ukazała się książka Sławomira Siwka „Prymasowska Rada Społeczna ks. kard. Józefa Glempa, Prymasa Polski. Przebieg prac, dokumenty z lat 1981-1990”. Zostały w niej zebrane wszystkie dokumenty oficjalnie przyjęte przez Radę, wiele projektów, odtworzony został przebieg prac. I nie tylko – autor znalazł w archiwach wiele informacji o kulisach prac i zaangażowaniu – także politycznym – członków Rady. Obok publikujemy fragment książki, ciekawy dla poznania tamtego czasu w historii Polski.
Red.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Sprawa jedenastu więźniów politycznych

W 1983 r. niektórzy członkowie Rady – przewodniczący Stanisław Stomma i Andrzej Wielowieyski – byli zaangażowani w sprawę uwolnienia z więzień tzw. jedenastki działaczy KOR i „Solidarności”.

Z KOR: Jacek Kuroń, Adam Michnik, Zbigniew Romaszewski, Henryk Wujec.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Z Komisji Krajowej „Solidarności”: Andrzej Gwiazda, Seweryn Jaworski, Marian Jurczyk, Karol Modzelewski, Grzegorz Palka, Andrzej Rozpłochowski, Jan Rulewski.

Poufne działania i rozmowy na ten temat z władzami prowadzone były za wiedzą i przy aktywnym udziale Prymasa Polski, sekretarza generalnego Episkopatu abp. Bronisława Dąbrowskiego i ks. Alojzego Orszulika z Sekretariatu Episkopatu.

Ogólnie chodziło o to, aby nie doszło do procesów politycznych i skazania na długoletnie więzienia – co niewątpliwie zaostrzyłoby i tak napiętą sytuację w kraju i wokół Polski.

Uniknąć tego można było, gdyby działacze opozycji zgodzili się wyjechać na 3 do 5 lat z Polski, do czego ostatecznie – wobec oporu więźniów – nie doszło. W rezultacie w lipcu 1984 r. umorzono śledztwo wobec działaczy „Solidarności”, a proces działaczy KOR na mocy amnestii przerwano.

Nieznane szerzej szczegóły toczących się negocjacji są ciekawe, mówią bowiem wiele o ogólnie skomplikowanej sytuacji, w której toczyły się w tamtym czasie sprawy polskie.

Reklama

8 grudnia 1983 r. ma miejsce rozmowa abp. Bronisława Dąbrowskiego i ks. Alojzego Orszulika z ministrem spraw wewnętrznych gen. Czesławem Kiszczakiem. W notatce sporządzonej po tej rozmowie przez ks. Orszulika można przeczytać:

„Gen. Kiszczak zrelacjonował nastroje władzy w związku z procesami jedenastu, a także uwarunkowania zewnętrzne utrudniające wyeliminowanie procesów. Pozycja obecnej ekipy jest silna, ale jest ona atakowana z lewa i z prawa. Z krytyką nie można się nie liczyć. Trzeba szukać sposobów uniknięcia tych ataków. Istnieją konkretne propozycje wielu ludzi, którzy nie sympatyzują z tym ustrojem, ale reprezentują pogląd, że dla dobra sprawy i bez utraty autorytetu członkowie «jedenastki» mogliby wyjechać za granicę. Są to: Marek Edelman z Łodzi, prof. Kilanowski (nazwisko się liczy), mec. Aniela Sterlingowa, Ewa Dobrowolska – żona Wujca. Reprezentują oni pogląd, by podsądni wyjechali za granicę. Dłuższą rozmowę odbył gen. Kiszczak z nieoficjalną żoną Michnika – Barbarą Szwedowską.

Reklama

Gen. Kiszczakowi wiadomo także, że Rulewski ma ochotę na wyjazd. Dalej generał powiedział, że może dobrze byłoby skontaktować wyżej wymienione osoby z Prymasowską Radą Społeczną – ze Stanisławem Stommą na czele – aby Rada skierowała apel i do władz, i do uwięzionych. Do władz – aby okazały wspaniałomyślność i zwolniły ich, a do uwięzionych – aby wyjechali na jakiś czas z kraju. Gdyby ta «jedenastka» wyjechała, to mogłaby nastąpić lawina zwolnień skazanych więźniów politycznych. Wielu z nich także mogłoby wyjechać za granicę. Generał gotów jest to przeforsować. Wszystko to nie powoduje utraty twarzy. (...) Zapytaliśmy, czy jest jeszcze aktualna rozmowa w sprawie uniknięcia procesów politycznych z przedstawicielami zespołu, któryśmy zorganizowali, w którego skład wchodzą p. Geremek i p. Mazowiecki, któremu przewodzi prof. Stomma.

Gen. Kiszczak odpowiedział, że jest gotów do rozmów, ponieważ jest przeciwny procesom politycznym i dlatego sztucznie odwleka początek rozpraw przeciw jedenastu. Jeśli prof. Stomma zadzwoni, to można się umówić w proponowanym składzie: prof. Stomma, doc. Chrzanowski, ks. Orszulik. Ks. Orszulik zaznaczył, że jest tylko ojcem duchowym nieformalnego zespołu i że w rozmowie może uczestniczyć jako kierowca...”.

Władze zachowały się niejednoznacznie i trudno było ocenić ich intencje. Z jednej strony sygnalizowano wielką wagę, jaką przywiązywano do roli Prymasowskiej Rady, a z drugiej gen. Kiszczak występował tak, jakby nie wiedział, że dzień wcześniej, bo 7 grudnia 1983 r., abp Dąbrowski i ks. Orszulik mieli rozmowę ze współprzewodniczącym Komisji Wspólnej Rządu i Episkopatu Kazimierzem Barcikowskim oraz szefem Urzędu do spraw Wyznań Adamem Łopatką.

W czasie tej rozmowy Barcikowski nagle mówi (ze sprawozdania abp. Dąbrowskiego dla Księdza Prymasa):

„Musimy pracować nad dalszym ciągiem stosunków Kościół – państwo, musimy eliminować zadrażnienia. Dalecy jesteśmy od podnoszenia alarmu. Obie strony są skazane na współdziałanie (Kościół i państwo). Eliminujcie z Rady Prymasowskiej ludzi nierozważnych, zacietrzewionych i rozrabiaków...”.

Reklama

Barcikowski nie ujawnił, kogo miał na myśli. Nie rozumiał też, że nie ma wpływu na to, kogo Prymas Polski zaprasza do Rady. W każdym razie widać sprzeczne oceny Rady wśród najwyższych przedstawicieli władz. Wydaje się też, że na tym etapie przeważył pogląd, iż należy zerwać negocjacje. Dowodu na to dostarcza list Stanisława Stommy do Prymasa Polski z 28 grudnia 1983 r. List ten nie był dotąd publikowany:

„Eminencjo,

Najdostojniejszy Księże Prymasie!

W związku z dzisiejszą audiencją czuję się w obowiązku powiadomić, że po powrocie do domu miałem telefon Pana Ministra gen. Kiszczaka, który podał mi do wiadomości, iż zawiesza dalsze rozmowy z nami na temat zwolnienia 11-u osadzonych (KOR oraz «Solidarności»).

Jako powód podał Minister komentarze prasy amerykańskiej oraz opinię Radia «Wolna Europa», które świadczyć mają o braku dyskrecji.

Czy mógłbym w związku z tym prosić Waszą Ekscelencję jutro o parę chwil rozmowy, dla złożenia wyjaśnień?

Raczy Ksiądz Prymas przyjąć zapewnienie mojej prawdziwej czci.

Stanisław Stomma

28/12 1988 r.”.

Można zaryzykować ocenę, że gen. Kiszczak szukał pretekstu do przerwania negocjacji. Znalazł pretekst w istocie błahy.

Inwigilacja

W tym liście zawarta jest, chociaż wprost nienapisana, jeszcze jedna informacja.

Prof. Stomma rozmawiał z Księdzem Prymasem w rezydencji przy ul. Miodowej m.in. o „jedenastce”. Potem poszedł do domu. Mieszkał obok katedry św. Jana, przy ul. Kanonia. To odległość ok. 500 m, 6 min spaceru. Natychmiast po dotarciu do domu odezwał się telefon od szefa policji politycznej. Pytanie: skąd gen. Kiszczak wiedział, że profesor wyszedł od Prymasa i dotarł do domu? Czy z podsłuchów zainstalowanych w rezydencji bądź mieszkaniu profesora Stommy? Czy za przewodniczącym Rady chodził „ogon”? Wszystkie możliwości były prawdopodobne. W takiej Polsce wówczas żyliśmy... Członkostwo w Prymasowskiej Radzie nie zabezpieczało przed represjami. W stanie wojennym zostało aresztowanych kilku jej członków. Służby gen. Kiszczaka instalowały podsłuchy w rezydencjach biskupów, w Sekretariacie Episkopatu, w bibliotece na Jasnej Górze. Tyle że nie miało to znaczenia – Kościół nie miał nic do ukrycia.

* * *

Sławomir Siwek,
„Prymasowska Rada Społeczna ks. kard. Józefa Glempa, Prymasa Polski. Przebieg prac, dokumenty z lat 1981-1990”. Wyd. Biblioteka „Obserwator”, Apostolicum, Warszawa 2016.
Książkę można zamawiać pod adresem: Air Link Sp. z o.o., ul. J. Kossaka 10, 01-576 Warszawa, e-mail: airlink@wp.pl .

2016-07-05 10:12

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Ten obraz Matki Bożej ma 500 lat. Tysiące pielgrzymów przybędą na Wielki Odpust

2025-07-02 14:08

[ TEMATY ]

Tuchów

diecezja tarnowska

Wielki Odpust

święto Najświętszej Maryi Panny Tuchowskiej

500 lat

br. Grzegorz Pruś CSsR oraz p. Krzysztof Jasiński

Tysiące pielgrzymów przybędą w tych dniach do Tuchowa, gdzie rozpoczął się Wielki Odpust ku czci Matki Bożej. Dziś 2 lipca w liturgii przypada święto Najświętszej Maryi Panny Tuchowskiej. Obraz Matki Bożej ma ok. 500 lat.

Kult maryjny jest żywy, a ludzie od wieków wypraszają tutaj wiele łask. Tak jest do dziś - mówi redemptorysta o. Grzegorz Gut, proboszcz i kustosz Sanktuarium Matki Bożej Tuchowskiej.
CZYTAJ DALEJ

Czechy: biskup częściowo znosi obowiązek uczestnictwa w niedzielnej Mszy

2025-07-01 17:03

[ TEMATY ]

Czechy

Karol Porwich/Niedziela

Arcybiskup Ołomuńca w Republice Czeskiej udzielił tymczasowej dyspensy od obowiązkowego uczestnictwa w niedzielnej Mszy. Wskazania abp. Jozefa Nuzika, jako „pomoc dla tych, którzy z powodu braku księży mają poważne problemy z uczestnictwem w niedzielnej Mszy św.”, zostały odczytane w ubiegłą niedzielę we wszystkich kościołach archidiecezji ołomunieckiej.

W zaistniałej sytuacji abp Nuzík zwraca się bezpośrednio do wiernych, aby w przypadku braku niedzielnej Mszy św. w ich parafii, udali się sąsiedniej parafii lub uczestniczyli w prowadzonej przez diakona liturgii Słowa. Można pójść na Mszę św. także w sobotę wieczorem.
CZYTAJ DALEJ

Rzym: nowy widok przez słynną dziurkę od klucza

2025-07-03 12:50

[ TEMATY ]

Rzym

Adobe Stock

Z rzymskiego wzgórza Awentyn można zobaczyć Bazylikę św. Piotra przez dziurkę od klucza, trzeba tylko wiedzieć, gdzie jej szukać. Teraz za najsłynniejszą dziurką od klucza kryje się nowa atrakcja.

Każdy, kto stanie na wzgórzu przy potężnych drzwiach Magistral Villa Zakonu Maltańskiego, zobaczy nie tylko kopułę Bazyliki św. Piotra. Ustawiony w zieleni potężny brązowy lew sprawia wrażenie, jakby się poruszał się po ogrodzie willi. Statua jest wyrazem hołdu dla nowego papieża, wyjaśnił włoskiemu dziennikowi „Il Messaggero” ambasador Zakonu Maltańskiego przy Stolicy Apostolskiej, Antonio Zanardi Landi. Imię nowego papieża, Leon XIV, tłumaczy się jako „lew”.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję