Karol Darmoros

Pogrzeb, który zapoczątkował kult

Autorzy raportu przedstawionego w Domu Amicus przy warszawskim Sanktuarium bł. ks. Jerzego Popiełuszki wskazują, że już sam pogrzeb kapłana męczennika zwiastował niezwykłość jego kultu. Wydarzenie z początku listopada 1984 roku stało się największą ceremonią pogrzebową w historii kraju.

Swoje zasługi w opisywaniu kultu ks. Jerzego już od pierwszych chwil po jego męczeńskiej śmierci ma Ośrodek Dokumentacji Życia i Kultu ks. Popiełuszki. Jego kierowniczka Katarzyna Soborak wspominała, że inspiracją do działania w celu potwierdzenia kultu zamordowanego kapłana był ks. Teofil Bogucki, proboszcz parafii św. Stanisława Kostki w Warszawie i duchowy ojciec ks. Jerzego. „Po trzy osoby musiały być na dyżurze, żeby nadążyć spisywać tych gości, którzy przybywali do grobu. Były rejestry tych grób, określano czy to grupa parafialna, młodzieżowa czy zakłady pracy. Były odnotowywane też grupy zagraniczne. Kult był obfity od samego początku” - podkreślała Katarzyna Soborak.

Cały świat przy grobie ks. Jerzego

Prowadzono też księgę, w której wpisywano wizyty przywódców i kościelnych dostojników. Grób bł. ks. Jerzego nawiedzali m. in. ówczesny wiceprezydent USA George H. W. Bush w 1987 roku i rok później premier Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher. Na Żoliborzu modlili się także Ojciec Święty Jan Paweł II a w 2002 roku jego następca kard. Joseph Ratzinger. W sumie, do 2014 roku podliczono, że do grobu bł. ks. Jerzego przybyły ponad 23 miliony ludzi. Po 2014 roku zaprzestano systematycznego liczenia pielgrzymów, co uniemożliwia podawanie dokładnych danych. Jednak stale obserwuje się ogromną liczbę pielgrzymów przy grobie kapłana.

Cuda i łaski

Historyk i biografistka bł. ks. Jerzego dr Milena Kindziuk wskazywała na bliskość przyszłego męczennika z wiernymi. „Kiedy przygotowywałam książki o ks. Jerzym i spotykałam się z ludźmi, za każdym razem oni mówili jak ważne było przybywanie do grobu ks. Jerzego, modlitwa przy tym grobie, jak wiele łask wypraszali i jak wiele cudów – jak wierzyli ci ludzie – dokonywało się za wstawiennictwem ks. Jerzego właśnie tutaj” – powiedziała dr Milena Kindziuk. Jak dodała, w ciągu najbliższych 12 miesięcy powstanie też raport o charakterze naukowym, poświęcony kultowi bł. ks. Jerzego. „Wciąż napływają nowe prośby o relikwie ks. Jerzego, one docierają nawet do takich miejsc jak Wybrzeże Kości Słoniowej, są parafie pod wezwaniem bł. ks. Jerzego” – mówiła dr Milena Kindziuk. W całej Polsce jest 9 parafii, którym patronuje duchowny beatyfikowany 15 lat temu.

Światowy fenomen

Rzecznik Sanktuarium bł. ks. Jerzego Popiełuszki Paweł Kęska zwrócił uwagę na zamieszczoną w raporcie mapę świata pokazującą skalę kultu polskiego kapłana. Według rozmówcy Radia Watykańskiego-Vatican News, świadczy to o fenomenie ks. Jerzego. „On umiał żyć. Mówił prawdę i wygrał swoje życie, był głęboko wolny, pokazał, że to jest możliwe, zarażał tym innych. Jego świadectwo obrony wiary, to było też świadectwo obrony godności ludzkiej, takie postaci są bardzo podnoszone na świecie. Sam ks. Jerzy często mówił o Gandhim, mówił też o innych wielkich postaciach” – relacjonował Paweł Kęska. Jak dodał, to komunistyczna nagonka na ks. Jerzego rozsławiła go nie tylko w Polsce, ale też na całym świecie. Jeszcze przed jego męczeńską śmiercią do PRL przyjeżdżali dziennikarze nawet z odległej Japonii, by realizować materiały o niezłomnym kapłanie. „Rekwirowano im taśmy, o ks. Popiełuszkę pytał też Papież Jan Paweł II. (…) Ta straszliwa śmierć sprawiła, że nazwisko ks. Jerzego stał się znany na całym świecie. Tylko że naturalna kolej losu i naszej pamięci byłaby taka, że gdy kończy się pokolenie, to pamięć gaśnie. Ale właśnie tu pamięć się nie kończy. A my po latach zaczynamy być może nawet lepiej rozumieć niektóre rzeczy” – tłumaczył Paweł Kęska.

Dziedzictwo w literaturze i przestrzeni publicznej

Obok kultu religijnego rozwija się również pamięć o kapłanie męczenniku. W okresie od śmierci do beatyfikacji ks. Popiełuszki wydano 195 publikacji mu poświęconych. Znalazły się wśród nich zarówno biografie, opracowania historyczne i teologiczne, zbiory wspomnień, katalogi wystaw, albumy, wydawnictwa źródłowe oraz literatura dewocyjna. Po 2010 roku liczba publikacji o błogosławionym kapłanie pochodzącym z Okopów na Podlasiu wzrosła do 207. Pamięć o bł. ks. Jerzym jest też widoczna w przestrzeni publicznej. Według rejestru TERYT, stworzonego przez Główny Urząd Statystyczny, 225 placów, ulic i rond nosi imię bł. ks. Jerzego. Kapłan męczennik jest także patronem 53 placówek edukacyjnych w Polsce.