Wizerunek umieszczony w głównym rokokowym ołtarzu kościoła postawionego w 1. poł. XVII wieku w miejscu XIV-wiecznej świątyni przypomina liczne wyobrażenia Matki Bożej Wspomożycielki w Europie, także w Polsce. Nabożeństwo do Maryi Wspomożycielki sięga początków chrześcijaństwa, choć po raz pierwszy ten „słodki tytuł” pojawił się w IV wieku w pismach św. Efrema. W XVI wieku Pius V włączył wezwanie „Wspomożenie wiernych…” do Litanii Loretańskiej. W 1816 r. Pius VII ustanowił święto Matki Bożej Wspomożycielki na 24 maja. Wielkim orędownikiem Jej kultu był św. Jan Bosko, a w Polsce prymas kard. August Hlond, także salezjanin. Jego następca kard. Stefan Wyszyński sprawił, że w 1958 r. umieszczono Jej wspomnienie w polskim kalendarzu liturgicznym.

Nawrzyński obraz

jest anonimowy. Namalowany na desce lipowej, pochodzi z pocz. XVII wieku. Został przemalowany w duchu barokowego malarstwa, z zastosowaniem światłocienia, dzięki czemu zostały złagodzone typowe dla ikon surowe oblicza Maryi i Jezusa. Pozostał układ postaci typu „Hodegetria” („wskazująca drogę”; por. J 14, 6; J 2, 5). Także Dziecko wskazuje na Matkę (por. J 19, 27) jako pośredniczkę Bożej łaski. W 1767 r. postacie pokryto srebrną sukienką. Wyobrażenia Matki i Syna opatrzono złotymi insygniami królewskimi – koronami i berłem w dłoni Maryi. Złota gwiazda na ramieniu Jej płaszcza to znak doskonałości i symbol Orędowniczki wskazującej drogę oraz wspomagającej człowieka. Głowy Maryi i Jezusa otacza wieniec z 12 złocistych gwiazd – wskazanie Ich fundamentalnej roli w dziele zbawienia (por. Ap 21, 12-21).

Z dziejów sanktuarium

W 1619 r. ikonę przywiózł do Nawry Bernard Kruszyński uczestnik wojen z Moskwą. „[Miał on] szczególne nabożeństwo do NMP. Widział [Jej] obraz na lipowej okiennicy więzienia, a wypuszczony z 7-letniej niewoli wyprosił go sobie” – napisał w 1885 r. proboszcz nawrzyński ks. Franciszek Odrowski w „Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego”. Umieścił wizerunek w swoim pałacu, później przekazał do kościoła. Obraz rychło zyskał opinię cudownego. Znakiem wdzięczności za łaski otrzymane za pośrednictwem Matki Nawrzyńskiej są wota składane od XVII wieku do tej pory; np. o. Antoni Kamiński (1925 – 2002) z zakonu Oblatów w 45. rocznicę święceń w 2000 r. ofiarował obrączki swoich rodziców.

Wiara w orędownictwo Matki Nawrzyńskiej bardzo żywa w okresie międzywojennym, trwała także w czasie okupacji. W 1940 r. Jan Kola zesłany na roboty do Niemiec napisał w błagalnym wierszu: „Panno święta, co królujesz w nawrzyńskim kościele,/ która pociągasz cały lud wioski do siebie,/ który Cię kocha, uwielbia i służy (…)/ Przychodzą do Ciebie prosić wszyscy (…)/ Byś ludu swego nie opuściła/ i prośby jego u swego Syna przedstawiła”. Prosi m.in. o powrót proboszcza (ks. Wojciecha Gajdusa osadzonego w obozie), „matki, która się troszczyła o każdego” (wysiedlonej z Nawry Ireny Sczanieckiej), oraz „ojców i synów”. Z kolei ks. Stefan W. Frelichowski w liście napisanym 27 lipca 1941 r. w obozie w Dachau prosi o odbycie pieszej pielgrzymki do Nawry w podziękowaniu za uzdrowienie (ze śmiertelnej epidemii) sprzed roku w Sachsenhausen. Później dziękuje: „Bardzo ładnie, że wszyscy poszliście (…) na pielgrzymkę do Nawry w takim deszczu” (listy z 6 i 20 września 1941 r.).

Kult Maryi Nawrzyńskiej zaowocował powołaniami kapłańskimi i zakonnymi, m.in. oprócz o. Antoniego – jego brata Józefa OMI, ks. Wacława Preissa, ks. Henryka Kowalskiego, o. Pawła Sczanieckiego OSB. Po wojnie, gdy zabrakło rodziny Sczanieckich i jej dobroczynnego wpływu na moralne i religijne oblicze wsi, kult osłabł, ale nie wygasł w sercach rodowitych mieszkańców wsi, także tych, którzy wyjechali. „Urodzeni tu moi bliscy mieszkający w Bydgoszczy, Grudziądzu, Toruniu, Chojnicach, także na Ziemiach Zachodnich mają ten kult” – mówi potomek przedwojennej nawrzyńskiej rodziny. W epitafium po śmierci Marii ze Sczanieckich Karwatowej w 2007 r. Feliks Stolkowski posłużył się apostrofą oddającą część zmarłej dla Nawrzyńskiej Pani: „Żegnam Cię, Matko w Cudownym Obrazie,/ Ucieczko moja, Łask Krynico/ do wsparcia skora w każdym razie,/ Tajemnic moich Powiernico”. W latach powojennych pewien mieszkaniec Głuchowa opowiedział ks. Zdzisławowi Bembniście (duszpasterz w Nawrze w latach 1956-73) o swoim objawieniu woli Maryi, aby nie zaprzestano oddawania Jej czci.

W 2005 r. ówczesny proboszcz ks. kan. Andrzej Zblewski w porozumieniu z bp. Andrzejem Suskim, kierując się słowami dawnej modlitwy: „Pomnij, o Panno święta, że nigdy nie słyszano, abyśmy, gdy się w potrzebie pod Twoją opiekę uciekali, Twego wspomożenia błagali, od Ciebie opuszczeni byli” – wystąpił z inicjatywą nadania parafii drugiego tytułu: Najświętszej Maryi Panny Wspomożycielki Wiernych. 29 maja 2005 r. pierwszą Sumę odprawił w Nawrze bp Józef Szamocki. Do tego cudownego obrazu ludzie nadal pielgrzymują – mówi proboszcz i kustosz ks. Tadeusz Kozłowski – wypraszając łaski dla siebie i swoich rodzin. Najczęściej przybywają do Matki Bożej, by prosić o powrót do zdrowia i dzięki Jej wstawiennictwu ich modlitwy zostają wysłuchane. Zapraszam więc do nawiedzenia tego pięknego sanktuarium osoby indywidualne i grupy zorganizowane. Przekonasz się, bracie, siostro, o tym, że jeśli raz odwiedzisz Matkę Bożą Nawrzyńską, ciągle wracać tu będziesz”. Ks. Tadeusz dodaje, że w tym roku w niedzielę 1 czerwca zostanie zorganizowany Gminny Dzień Dziecka u boku Matki Bożej Nawrzyńskiej.

Warto przeczytać: „Sanktuaria maryjne diecezji toruńskiej” (pod red. ks. Mirosława Mroza i Waldemara Rozynkowskiego); Jerzy Dygdała, Szczepan Wierzchosławski, „Nawra Kruszyńskich i Sczanieckich”; ks. Andrzej Zblewski, „Panno Nawrzańska nie gardź tym Polski wołaniem…” („Głos z Torunia” nr 26/2005); Mirosław Piotr Kruk, „Ikony-obrazy w świątyniach rzymskokatolickich dawnej Rzeczypospolitej”; w przygotowaniu album „Nawra z tamtych lat…” autorstwa Feliksa Stolkowskiego.

* * *

Dziękuję za cenne uwagi ks. Tadeuszowi Kozłowskiemu, ks. kan. Andrzejowi Zblewskiemu oraz Feliksowi Stolkowskiemu, który także udostępnił zdjęcia

* * *

Kult Maryi Nawrzyńskiej

Nowenna do Matki Bożej Nieustającej Pomocy z modlitwą do Najświętszej Panny Nawrzyńskiej i zawierzeniem Jej wstawiennictwu Ojca Świętego, Kościoła, diecezji i parafii – środa po Mszy św. o godz. 17

Powołanie Żywego Różańca (kontynuacja tradycji Bractwa Różańca założonego w 1770 r.). Odmawianie dziesiątki Różańca przed każdą Mszą św.

Adoracja Najświętszego Sakramentu z aktem zawierzenia Niepokalanemu Sercu Maryi w pierwszą sobotę miesiąca po Mszy św. o godz. 17

W Mszach św. dziękczynnych i błagalnych częste odwołania do wstawiennictwa Matki Bożej Nawrzyńskiej Wspomożycielki Wiernych

* * *

Odpusty

Św. Katarzyny Aleksandryjskiej – 25 listopada, Msza św. o godz. 17

Wspomnienie Najświętszej Maryi Panny Wspomożycielki Wiernych – ostatnia niedziela maja, Msza św. o godz. 12