Reklama

Niedziela Lubelska

Europa u stóp chełmskiej bazyliki

Niedziela lubelska 35/2013, str. 4-5

[ TEMATY ]

Bazylika

zabytki

Grzegorz Jacek Pelica

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

GRZEGORZ JACEK PELICA: - U szczytu górki, u stóp krzyża, widzimy odkryty fragment muru wraz z kamieniem, pochodzącym ze ściany wschodniej założenia pałacowego, z narożnikiem pałacu Daniela Romanowicza, wydobyty podczas badań w 2011 r.

DR STANISŁAW GOŁUB: - Bazylika była połączona tunelem podziemnym z klasztorem Ojców Bazylianów. Był tutaj dookolny cmentarz z grobami XIII-wiecznymi, mogą być i inne budowle. Na razie, wraz z pracownikami naukowymi Politechniki Lwowskiej i naszego biura konserwacji zabytków, jesteśmy skoncentrowani na wnętrzu bazyliki ze względu na realizację projektu i konieczność umieszczenia nowej posadzki i ogrzewania podłogowego, które chce zainstalować proboszcz ks. prał. Tadeusz Kądziołka.

- Wewnątrz bazyliki Najświętszej Maryi Panny widzimy stanowiska archeologiczne, w których pracują ekipy polskich i ukraińskich konserwatorów, historyków i archeologów. Proszę o zinterpretowanie trwających badań, które odsłoniły pod posadzką głównej chełmskiej świątyni kolejne pochówki sprzed kilku wieków.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

- Parafia Mariacka w Chełmie wyraziła zgodę na przeprowadzenie badań wewnątrz, na zewnątrz i w kryptach bazyliki Najświętszej Maryi Panny w celu złożenia tzw. projektu norweskiego, który obejmuje rewitalizację i konserwację odkrytych elementów architektury. Konsekwencją będzie m.in. wymiana posadzki w bazylice. Rozpoczęliśmy realizację międzynarodowego, interdyscyplinarnego projektu, zaplanowanego na lata 2013-18 pod nazwą: „Próba identyfikacji i naukowego zbadania najstarszej świątyni Bogarodzicy księcia i króla Daniela Romanowicza w Chełmie”. Obecnie udało się zidentyfikować mur południowy i ścianę zachodnią świątyni. Wyniki opracowujemy wspólnie z historykami - mediewistami, uzyskując określenie etapów zarejestrowanych m.in. w „Kronice” bp. Jakuba Suszy czy dokumentach bp. Cyryla Terleckiego. Odkrycie potwierdza, że w XVII wieku na częściowo zniszczonym murze cerkwi z XIII wieku nabudowano nowy mur, poszerzając kościół grekokatolicki na zachód. Sama XIII-wieczna świątynia jest bardzo ciekawym elementem badań, dlatego, że jest zbudowana z cegły. Byłaby to jedna z najwcześniejszych tego typu budowli w Polsce, bo kaplica zamkowa jest z XIV wieku, natomiast tę szacujemy na XIII wiek. Mamy lico tego muru, zniszczonego w paru miejscach przez wkopy nagrobne. W XVII wieku było takie zapotrzebowanie na pochówki wewnątrz świątyni, że wkuwano się pod posadzkę ówczesnej świątyni i w starsze mury, żeby zdeponować trumny. Pochówki, których mamy już kilkanaście, wydobywamy, określamy podczas badań antropologicznych, a następnie chowamy w oddzielnych pojemnikach, w kolejnych wykopach.

- Projekt jest rozpisany na pięć lat. Czy według Pana szacunków, uda się zamknąć go w takim czasie?

Reklama

- Myślę, że jesteśmy w stanie w ciągu pięciu lat wykonać część wykopaliskową. Jeżeli będzie pełne dofinansowanie, to same badania zdążylibyśmy przeprowadzić, ale mamy też określony czas na zmianę posadzki; będziemy musieli się dostać w głąb systemem robót górniczych przez krypty. Chyba że dojdą nowe elementy, np. okaże się, że rodzina książęca i część osób związanych z Danielem Romanowiczem została pochowana na dużych głębokościach, wówczas trzeba będzie robić specjalne zabezpieczenia. Jednak sądzę, że świątynię damy radę zbadać. Natomiast nie znamy systemu krypt; z opisów biskupów XVII-wiecznych wiemy, że część krypt podczas remontów była zamurowana i te prace mogą się przedłużyć. Byłyby to duże badania i przede wszystkim olbrzymie prace konserwatorskie. Najdroższa jest konserwacja elementów trumiennych i tkanin. Mając odkrytą jedną kryptę biskupów z XVIII wieku, wiemy, że tutaj są szaty władyków. Warto przy tym podkreślić aspekt wyjątkowości: biskupi uniccy są bardzo unikalni, gdy chodzi o polskie wystawiennictwo. Proboszcz parafii pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny planuje udostępnić krypty dla ruchu turystycznego, tak jak w archikatedrze lubelskiej. Byłoby to zaznaczone w nawierzchni w postaci odmiennego koloru kostki, a później w narożnikach i ważniejszych punktach będą zamontowane szyby wglądowe.

- W rękach pracowników widzę georadar, a prace cechuje duże tempo.

- To, co chcemy zbadać, zależy od wyników badań georadarowych. Jeżeli świątynia zamyka się w obrębie obecnej bazyliki, to będzie następny wykop wewnątrz, w celu znalezienia narożnika. Kolejno, określić musimy szerokość murów i posadzkę poniżej, bo teren jest obecnie podniesiony o półtora metra. Pracujemy w warunkach czynnej świątyni i nawa środkowa jest elementem, który będziemy badać w ostatnim momencie. Projekty dwóch wykopów przewidują, że codziennie mogą się tu odbywać nabożeństwa: prace zaczynamy po Mszy św. porannej, a kończymy przed nabożeństwem wieczornym.

* * *

Badania archeologiczne na Wysokiej Górce w Chełmie mają już kilkuletnią historię. W 2011 r. odsłonięto fragment średniowiecznej rezydencji księcia Daniela, a następnie posadzki z pięknego kamienia - glaukonitu. Kierujący wówczas pracami archeologów prof. Andrzej Buko z Warszawy, powiedział: „Gdy stoi się przed odkrytymi zrębami bramy pałacowej, można poczuć się jak w starożytnych Pompejach. Budowla mogłaby stać się symbolem jedności i europejskiej zgody. Za czasów Daniela przyjeżdżali tu ludzie z całej Europy. W zgodzie egzystowały różne nacje, religie i kultury”. Obecnie pracami archeologów i historyków architektury wewnątrz bazyliki Mariackiej w Chełmie kieruje chełmski archeolog dr Stanisław Gołub, który został upoważniony przez stronę polską i ukraińską do relacjonowania stanu badań odkrywkowych

2013-08-28 12:15

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Młodzi miłośnicy katedry

Niedziela sandomierska 25/2022, str. II

[ TEMATY ]

Bazylika

Sandomierz

Ks. Wojciech Kania/Niedziela

Tegoroczna edycja konkursu była na bardzo wysokim poziomie

Tegoroczna edycja konkursu była na bardzo wysokim poziomie

Rozstrzygnięto VIII Międzyszkolny Konkurs Wiedzy o bazylice katedralnej.

Podobnie jak w minionych edycjach konkursu, uczestniczyli w nim uczniowie szkół średnich z Królewskiego Miasta. Finaliści zostali wyłonieni w trakcie eliminacji, które odbywały się w budynku I LO Collegium Gostomianum w Sandomierzu. Na początku uczestnicy mieli samodzielnie rozwiązać test, który zawierał pytania otwarte i zamknięte. Następnie w eliminacjach finałowych uczniowie mieli za zadanie przygotować wypowiedź utrzymaną w konwencji opowiadającego przewodnika na jeden z tematów wyłonionych drogą losowania przed komisją konkursową w bazylice katedralnej. Zakres merytoryczny konkursu objął czasy od XII wieku do współczesności oraz wiadomości związane z aspektem zabytkowym katedry: wystrojem wnętrza, fasadą, pracami renowacyjnymi, najbliższym otoczeniem katedry, postaciami związanymi z katedrą, organizacją i strukturą sandomierskiego kościoła kolegiackiego oraz katedralnego. Dariusz Szczygielski, wiceprzewodniczący komisji konkursowej i nauczyciel w Collegium Gostomianum przyznał, że tegoroczna edycja wiedzy o katedrze stała na wysokim poziomie. W przyszłości planowane jest zaproszenie do konkursu uczniów z innych szkół średnich, także spoza Sandomierza. Zwycięzcy konkursu otrzymali nagrody z rąk ks. Jacka Marchewki, proboszcza parafii katedralnej oraz Dariusza Szczygielskiego. Pierwsze miejsce ex aequo zajęli Oliwia Rykowska z II LO i Adrian Rogowski z Collegium Gostomianum. Drugie miejsce zajęła Amelia Stawiarz z I LO, trzecie – Patrycja Grzybała z II LO. Wyróżnienie komisja konkursowa przyznała Filipowi Markowi z II LO i Julii Lebidzie z I LO. Laureaci konkursu otrzymali pamiątkowe dyplomy oraz wartościowe nagrody rzeczowe. Adrian Rogowski podkreślił, że dla niego udział w konkursie był niezwykłą przygodą, w której mógł zmierzyć się z historią katedry. – Do konkursu przygotowywałem się kilka dni, poświęcając 3-4 godz. dziennie na naukę. Jest to dla mnie cenne doświadczenie, ponieważ mogę zdobytą wiedzę wykorzystać do oprowadzania rodziny i znajomych po tym miejscu – mówił Adrian. Dla Oliwii Rykowskiej udział w konkursie był szansą zdobycia nowych informacji o świątyni. – Podczas przygotowania się do konkursu najbardziej zaciekawiły mnie freski bizantyjsko-ruskie w prezbiterium oraz malowidła ścienne – przyznawała. Organizatorami konkursu było Stowarzyszenie Przyjaciół Sandomierskiej Bazyliki Katedralnej, I Liceum Ogólnokształcące Collegium Gostomianum i parafia katedralna.
CZYTAJ DALEJ

Powstanie pierwsze w świece sanktuarium bł. Karola Acutisa

W Argentynie rozpoczęły się prace nad budową pierwszego na świecie sanktuarium poświęconego bł. Karolowi Acutisowi, który 25 kwietnia zostanie kanonizowany w Watykanie.

Jak informuje agencja SIR, prace nad budową nowej świątyni rozpoczęły się 12 marca w miejscowości Chacras de Coria, położonej w archidiecezji Mendoza. Sanktuarium powstanie na działce o powierzchni 4,3 tys. metrów kwadratowych, podarowanej arcybiskupstwu Mendozy.
CZYTAJ DALEJ

Papież na „Anioł Pański”: dziękuje za modlitwy, apeluje o pokój i realizację procesu synodalnego

2025-03-16 12:13

[ TEMATY ]

Anioł Pański

papież Franciszek

PAP/EPA/FABIO FRUSTACI

O swej łączności z chorymi, wdzięczności za modlitwy, zwłaszcza dzieciom, ale także o trosce o pokój w świecie zapewnił Franciszek wiernych w tekście przygotowanym na dzisiejszą modlitwę „Anioł Pański”. Ojciec Święty nawiązał także do procesu synodalnego i jego realizacji w całym Kościele.

Publikujemy tekst papieskiego wystąpienia:
CZYTAJ DALEJ
Przejdź teraz
REKLAMA: Artykuł wyświetli się za 15 sekund

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję