Mali niewolnicy (fr. Enfants forçats)

MAŁGORZATA GODZISZ: - Mali niewolnicy. Zmuszani do walki przemocą i torturami. Zmuszani do prostytucji i ciężkiej pracy. Pan do nich dotarł. Gdzie było pierwsze spotkanie?

HUBERT DUBOIS: - Problem prostytucji faktycznie istniał, ale zdecydowałem, że wyłączę z tego filmu temat zmuszania dzieci do prostytucji i temat wojny. A gdzie spotkałem pierwszego niewolnika? W Indiach. Później także w Burkina Faso, Dominikanie i Stanach Zjednoczonych. Nie chodzi o to, żeby napiętnować te kraje, ale o to, żeby uwypuklić problem, który jest na całym świecie. Natomiast te kraje są emblematyczne dla tego problemu.

- Jakie są przyczyny niewolniczej pracy dzieci?

- To jest pierwsza i najważniejsza kwestia, która wynika z tego filmu. Przyczyną jest przede wszystkim ubóstwo. Film pokazuje zamknięte koło tego problemu. To jest koło zła, dzieci są zmuszane do pracy, bo ich rodziny są biedne. Kiedy te dzieci dorastają, nadal są biedne, ponieważ nie chodziły do szkoły, nie uczyły się i nie miały żadnej edukacji. Dlatego ich dzieci również będą biedne. To jest właśnie zamknięte koło. Chodzi o to, żeby ten zaklęty krąg przełamać. Jeżeli chcemy walczyć z tym problemem, musimy zmierzyć się z całym systemem. Po pierwsze, rzeczywiście trwa walka ze zmuszaniem dzieci do pracy, a po drugie - walka o to, żeby te dzieci chodziły do szkoły.

- W krajach Trzeciego Świata dzieci pracują w nieludzkich warunkach. Często po 15 godzin na dobę. Doświadczone głodem i zimnem. Jak wygląda taka praca pięcio- czy szesnastolatka?

- Trzeba to traktować na kilku poziomach. Najniższy i najgorszy poziom to są dzieci, które faktycznie stały się niewolnikami, czyli są własnością innych ludzi. To jest obecne w Indiach, Afryce i w kilku innych krajach, ale również spotyka się ten proceder w Europie. Kiedy dzieci - przede wszystkim romskie - są po prostu niewolnikami. Większa część tych dzieci pracuje w miejscach i w zawodach, które nie wymagają siły tak jak u dorosłych. Wykonują proste czynności.

- Stworzył Pan dwa filmy „L’Enfance Enchainee” (1992) i „Enfants forçats” (2012) pokazujące problem niewolnictwa wśród dzieci. Co się zmieniło przez ostatnie 20 lat?

- Wszystko się zmieniło. W tym sensie, że problem został naznaczony, opisany i świetnie rozpoznany. W tym czasie międzynarodowa wspólnota, w pewien sposób się zorganizowała. Powstały specjalne instytucje do walki z procederem niewolnictwa dzieci i zmuszania ich do pracy. Pojawiły się różne programy finansowane przez międzynarodowe organizacje. Ta walka trwa. Pomiędzy tymi dwoma filmami Organizacja Narodów Zjednoczonych ustaliła precyzyjnie, co jest dopuszczalne w pracy dzieci i co jest absolutnie niedopuszczalne. Dzięki temu można łatwo rozpoznać, gdzie granice są łamane. ONZ uznało, że wszystkie prace, które przeszkadzają dzieciom w rozwoju psychicznym, edukacyjnym, czyli w chodzeniu do szkoły, i prace, które mogą wpływać negatywnie na ich zdrowie, są niedopuszczalne. ONZ również policzyła, ile dzieci jest zmuszanych do pracy. Okazuje się, że to ok. 115 milionów. Według ONZ jest to liczba niedopuszczalna. Natomiast liczba wszystkich dzieci pracujących, w tym również tych prac dozwolonych, jest prawie 2 razy większa - 215 milionów. Wszystkie kraje, które są członkami ONZ, podpisały konwencję, porozumienie zwalczania, właśnie tej pierwszej części - wykorzystania dzieci do pracy. Program ten ma trwać aż do 2016 r.

- A co my możemy zrobić, by pomóc „małym niewolnikom”?

- Myślę, że w Polsce nie macie tego problemu, a przynajmniej nie jest on widoczny i rozpoznany. Natomiast chciałem zwrócić uwagę, że to jest problem globalny. Wy również jesteście mieszkańcami tej samej planety i tak naprawdę problem dotyczy nas, czy on jest w Polsce czy nie. To jest też coś ważnego, co zmieniło się przez ostatnie 20 lat. Przestaliśmy traktować problem partykularnie, czyli każdy w swoim kraju. Natomiast wszystkie narody zgodziły się co do tego, żeby wspólnie pracować na rzecz tego problemu, niezależnie od tego, czy występuje on w danym kraju. I jeden przykład, w jaki sposób ten problem może nas dotykać w życiu codziennym. Do konstruowania wielu sprzętów elektronicznych używana jest mikka, minerał wydobywany w Indiach, często przez dzieci zmuszane do tej pracy.

* * *

Hubert Dubois, francuski reżyser, m.in. filmu dokumentalnego „Enfants forçats”, który znalazł się w programie XVIII Międzynarodowych Dni Filmu Religijnego SACROFILM w Zamościu.

Konrad Sawicki, tłumaczenie, teolog, publicysta, członek redakcji „WIĘZI”.

Pielgrzymka wyruszyła z Łowicza na Jasną Górę 25 maja. Jeszcze tego samego dnia została zatrzymana przez policję, gdyż według funkcjonariuszy doszło do naruszenia przepisów dotyczących epidemii, a bezpośrednim powodem zatrzymania pielgrzymki było nielegalne zgromadzenie. Część pątników wróciła do domów, a część kontynuowała pielgrzymkę. We wtorek, 26 maja, łowicką pielgrzymkę rozwiązano. Od 27 maja pielgrzymka powróciła na szlak, ale odbywała się w innej formie - ks. Wiesław Frelek, przewodnik pielgrzymki, dostał pozwolenie na przemarsz 5-ciu osób.

Mimo padającego deszczu, tradycyjnie, trzykrotnie padali na twarz pielgrzymi z Łowicza przed Szczytem jasnogórskim. Oddali hołd pod pomnikiem Prymasa Tysiąclecia kard. Stefana Wyszyńskiego. Łzy wzruszenia widać było w oczach pielgrzymów, kiedy witali się z Matką Bożą w Kaplicy Cudownego Obrazu.

Na swych pielgrzymów czekał bp Józef Zawitkowski, biskup senior z Łowicza. „Żebyście wiedzieli, jakie to dla mnie jest przeżycie - mówił w rozmowie z dziennikarzami bp Zawitkowski - Oni idą 365 razy, a ten rok - 1100 lat od Cudu nad Wisła, 100 lat urodzin papieża, trzeba lecieć, jaskółki...ale epidemia. Wiara mocniejsza jest od epidemii, wiara mocniejsza jest od panowania. Szli, mieli przygody. To nie pierwszy raz, rozpędzali ich Kozacy, rozpędzali ich zaborcy, strzelali do nich Niemcy, aresztowali ich ubowcy, ale co tam. Żebyście znali dusze Łowiczaka - wszystko przejdą, wszystko przeminą i Matce Boskiej śpiewają z taką radością. Wy nie znacie tych Księżaków, oni mają dusze twarde i zostanie to im w sercu. Następna pielgrzymka, 366. będzie większa, bo to jest doświadczenie, które umacnia wiarę”.

Anna Powroźnik

365. Piesza Pielgrzymka Łowicka, 30 maja 2020 r.

„Módlcie się z nami, my będziemy modlić się za was - prosił biskup Zawitkowski - Pan Bóg odmieni nasz los ku dobremu. Jutro Zielone Świątki, będzie już wszystko inaczej, w kościele będą wszyscy, już nie będą nam wymierzać miejsca, a przyjdzie czas, że Pan Bóg nas pozna, jak zdejmiemy maski”.

Słowa powitania do Łowiczaków skierował w Kaplicy Matki Bożej o. Samuel Pacholski, przeor Jasnej Góry.

Ojciec przeor porównał Pielgrzymkę Łowicką do gołębicy, która przynosząc Noemu zielony, świeży listek oliwki, zwiastowała, że wody potopu opadają: „Mam nadzieję, że wy przychodzicie jak jaskółka i jak gołębica pokoju, żeby nam zwiastować, że to, o co prosiliście, o ustąpienie pandemii, o potrzebne łaski nie tylko dla waszego diecezjalnego Kościoła, ale dla całej naszej Ojczyzny, przez trud, gorliwą modlitwę i pokutny charakter tej pielgrzymki, która odbyliście, że to wszystko przez ręce Maryi, zostanie nam dane”.

„Bardzo się cieszę, że mogę was tutaj witać. Waszej pielgrzymki nie powstrzymały wojny, zabory, stan wojenny, inne epidemie. Wasi ojcowie w 1894 roku pielgrzymowali prosić także o uwolnienie od epidemii cholery i wówczas wyprosili te łaskę dla Łowicza. Dzisiaj pieszo tutaj przyszły 22 osoby, ale są też inni, którzy dojechali, cała rzesza duchowych pielgrzymów”.

„Przychodzicie tutaj jako zwiastuni dobrej nowiny - podkreślał ojciec przeor - Jako ci, którzy już nie tylko w tym roku w imieniu Łowicza, ale myślę całej Ojczyzny, po tych ponad dwóch miesiącach czasu, kiedy ta Kaplica była niemalże opustoszała, przychodzicie i w tym pierwszym dniu, kiedy możemy się tutaj gromadzić tak jak zawsze, bez żadnych limitów, przychodzicie, aby zwiastować, że Maryja jest Tą, która w sposób potężny oręduje za nami. Jej zawierzamy naszą Ojczyznę, Kościół w Polsce, wasze rodziny, diecezję łowicką”.

„Pielgrzymowanie jak zawsze było wspaniałe - zapewnia ks. Wiesław Frelek, przewodnik pielgrzymki - Najważniejsza jest intencja, z jaką idziemy. Wiadomo, że były troszeczkę problemy z naszym wyjściem z Łowicza. Na szlaku spotkały nas nieprzewidywane wydarzenia, ale Matka Najświętsza zostawiła tych, których chciała, i najważniejsze, że jesteśmy na Jasnej Górze. Wyprosiliśmy intencje, jedna już się spełniła, bo prosiliśmy o deszcz, zmoczyło nas dwa razy i dzisiaj myślałem, że będzie jeszcze ulewniejszy, ale Pan Bóg nas pokropił tak, byśmy czyści weszli na Jasną Górę. Ufam, że ta pandemia ustanie, bo o to prosiliśmy cała drogę”.

„Trzeba wyjść z domu - radził kolejnym pielgrzymkom, ks. Frelek - Po prostu trzeba wyjść z domu, nie bać się. Co będzie dalej? Pan Bóg sprawi, że będzie wszystko dobrze, ale trzeba się odważyć i wyjść na pątniczy szlak”.

Pielgrzymi z Łowicza zebrali się na Mszy św. o godz. 15.30, której w Kaplicy Matki Bożej przewodniczył biskup Józef Zawitkowski. Na Eucharystii zgromadzili się pielgrzymi piesi, mieszkańcy Łowicza, którzy dotarli autokarami na powitanie pielgrzymki, a także władze samorządowe.

„Łowiczanie kochani, nie powinienem dziś mówić kazania. Wy jesteście głośnym krzykiem, jak ja was za to kocham” - mówił na początku Mszy św. bp Zawitkowski, któremu wzruszenie wyraźnie odbierało głos.

Kazanie było „przypowieścią, bajką, ale prawdziwą z morałem”. Ks.biskup mówił o pielgrzymce - ‘jaskółce’, która na Jasną Górę przyleciała w śmiertelną pandemię.

„Matko Częstochowska, ‘jaskółki’ przyleciały - mówił w homilii biskup senior z Łowicza - 365. Łowicka Piesza Pielgrzymka przyszła do Ciebie, ale taka smutna, jak nigdy, taka szara, w maskach, podziobana, bez tańców, bez śpiewów, rozżalona, ale przyszła”.

„O moje ptaszyny kochane, kto was tak na żółto i pomarańczowo pomalował? Dlaczego macie czarne maski? Dlaczego nosicie na dziobach żałobę? Biedne moje. Ze starego starostwa i z miejskiego ratusza pelikany przyleciały i są z wami, już nie płaczcie, nie jesteście sami”.

„Policjanci drodzy, wiem, że to nie wasza wina - mówił ks. biskup nawiązując do policyjnych kontroli pielgrzymów - Jakiś jastrząb, albo kruk drapieżny tak wam kazał. Niech Pan Bóg mu przebaczy (...) Panowie pamiętajcie, że wiara mocniejszą jest od panowania, a wyście nam kościoły na metry pomierzyli. To nie tak, panowie”.

Pielgrzymkę zakończyły słowa podziękowań.

Tradycją łowickiego pielgrzymowania jest przybywanie do Maryi Częstochowskiej na Zielone Świątki, czyli uroczystość Zesłania Ducha Świętego. W częstochowskim sanktuarium Łowicka Pielgrzymka zwana jest „jaskółką pieszego pielgrzymowania”, bo to właśnie ona rozpoczyna ‘sezon pielgrzymkowy’ na Jasną Górę.

Łowicka Piesza Pielgrzymka jest jedną z najstarszych w Polsce. Pątnicy wędrują na Jasną Górę nieprzerwanie od 1656 roku. Podczas tegorocznej pielgrzymki przypomniano, że 125 lat temu pątnicy z Łowicza uprosili ustanie zarazy cholery, która dziesiątkowała ich miasto.