Reklama

Wiadomości

Straty w dobrach kultury i dziełach sztuki poniesione przez Kościół Rzymsko – Katolicki w Archidiecezji Krakowskiej w wyniku II wojny światowej

Okupant niemiecki podczas II wojny światowej podjął bezpardonową walkę z całym społeczeństwem polskim, w tym również z Kościołem Rzymsko – Katolickim. Walka przeciwko Kościołowi Katolickiemu polegała zarówno na eksterminacji duchowieństwa, jak i na niszczeniu zabytków architektury sakralnej oraz niszczeniu lub rabunku wyposażenia kościołów i klasztorów.

[ TEMATY ]

II wojna światowa

archidiecezja krakowska

straty

Reprodukcja Margita Kotas

Modlitwa na ruinach kościoła Sakramentek na rynku Nowego Miasta w Warszawie

Modlitwa na ruinach kościoła
Sakramentek na rynku
Nowego Miasta w Warszawie

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Łupem okupanta niemieckiego padły przede wszystkim cenne przedmioty złotnicze. Doszczętnie zostały ograbione z najcenniejszych pamiątek historycznych i z najstarszych zabytków złotniczych w Polsce skarbce kościelne w: Gdańsku, Trzemesznie, Poznaniu, Gnieźnie, Krakowie, Kaliszu, Warszawie, Sandomierzu, Lublinie, Płocku. Po wojnie powrócił tylko skarbiec krakowski, trzemeszeński, wielicki i sandomierski oraz część skarbca poznańskiego. Nie ocalało nic z darów Zygmunta III dla katedry warszawskiej .

Reklama

Jednak największe straty poniosły prowincjonalne kościoły, w których często znajdowały się wybitne dzieła sztuki. Niestety przedmioty te nie były prawie nigdzie opublikowane i najczęściej nie fotografowane. Zebrane po wojnie materiały przez Ministerstwo Kultury i Sztuki, ograniczają się do podania liczby sztuk oraz z metalu z jakiego zostały wykonane. Dlatego też określenie strat w dziale złotnictwa jest bardzo trudne. Oficjalna liczba wywiezionych kielichów mszalnych wynosi 394 sztuki, w tym 36 gotyckich. Po porównaniu z tajnymi spisami niemieckimi, wynika iż liczba ta była wielokrotnie większa. W przypadku zabytków gotyckich, stanowiły one prawie połowę wszystkich kielichów mszalnych zrabowanych przez okupanta niemieckiego. Podobnie było z pozostałymi przedmiotami sztuki kościelnej, jak monstrancje, krzyże, relikwiarze, pacyfikały i sukienki obrazowe. Niemcy nie oszczędzili nawet brązowych świeczników kościelnych. Część z nich wraz z wieloma dzwonami została przetopiona, a pozostałe zostały wywiezione do Niemiec. Z wielkich wiszących świeczników gotyckich i barokowych zaledwie 5 sztuk pozostało w Polsce. Pozostałe zaginęły bez śladu .

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Szczególnie dotkliwe straty sztuka kościelna poniosła w zabytkowych dzwonach. Niemcy, cierpiące podczas wojny na dotkliwy brak surowców, postanowiły wzorem I wojny światowej przeprowadzić rekwizycję metali kolorowych. Zasada rekwizycji była identyczna z tą z I wojny światowej z wyłączeniem szczególnie wartościowych dzwonów zabytkowych. Rekwizycje były przeprowadzane w sposób bezwzględny. Następnie, zgromadzone w punktach zbornych dzwony wysyłano koleją do hut znajdujących się w głębi Rzeszy lub przetapiano na sztaby w miejscowych odlewniach. Apogeum akcji wywożenia dzwonów kościelnych z Generalnego Gubernatorstwa przypada na lata 1941 - 1942. Niestety dokładne ujęcie poniesionych strat w dzwonach kościelnych jest trudne. Niektóre parafie ukrywały dzwony przed rekwizycją. Ponadto takie zestawienie jest trudne do sporządzenia, głównie z powodu wydarzeń związanych z działaniami kończącymi wojnę, przetaczanie się frontu w 1944/45 przez ziemie polskie oraz zmiana granic i wynikające z tego faktu, przesiedlenia ogromnej liczby ludności i chaos administracyjny .

Informacje na temat strat wojenne w zakresie dzieł sztuki oraz zabytków kultury i przyrody jakie poniósł Kościół katolicki na obszarze Archidiecezji Krakowskiej podczas II wojny światowej (1939-1945) dostarczają nam ankiety sporządzone w 1945 i 1946 r. dla  Ministerstwa Kultury i Sztuki Wydziału Rewindykacji i Odszkodowań w Dziedzinie Kultury przez parafie Archidiecezji Krakowskiej (w granicach z 1945 r.). W ankietach tych znajdują się informacje dotyczące m.in.: miejscowości, gminy, powiatu; kościoła, parafii, dekanatu, diecezji. Sporządzali je proboszczowie, lub zarządcy kościołów. Wpisywano rodzaj dzieła sztuki lub zabytku: kościół, krzesło, rzeźba, nagrobek przyścienny, itd. W odpowiednich przypadkach temat kompozycji, „pejzaż męczeństwo św. Wawrzyńca”, pieta, itd.; materiału. Przy architekturze podawano zasadniczy wątek budowli, budowla drewniana, ceglana, ciosowa, itd. Dodatkowo wpisywano rodzaj pokrycia dachu, blacha miedziana, cynkowa, dachówka, gont, itd. Przy pozostałych obiektach wpisywano zasadniczy materiał wykonania, marmur (przy kamieniu należało podać barwę i gatunek), olej na płótnie, blasze, itd. oraz zestawienie materiałów, haft złotolity na jedwabiu, meble mahoniowe z okuciami złoconymi, itd.; autora, szkoły lub miejsce powstania. W przypadku braku możliwości ustalenia autora, starano się podać szkołę lub miejsce powstania; opisu zniszczenia lub straty. Przede wszystkim wpisywano sposób w jaki doszło do zniszczenia, trafiony bombą lotniczą, pociskiem, spalony wraz z mieszkaniem, przebity bagnetem lub kulą karabinową, itd. Następnie podawano: opis stanu uszkodzenia, połowa obrazu spalona, zerwany lub spalony dach, całość pocięta odłamkami, itd; daty zniszczenia. Przy wielokrotnym uszkodzeniu obiektu, wpisywano każdorazową datę powstania zniszczenia.

Dzięki tym ankietom wiemy o rodzajach i skali zniszczeń w następujących parafiach Archidiecezji Krakowskiej (w granicach z 1945 r.): Andrychów; Barwałd; Bielany; Białka Tatrzańska; Bieżanów; Borek; Bulowice; Byczyna; Chochołów; Chocznia; Chrzanów Kościelec; Chrzanów Respontowa; Ciężkowice; Czernichów; Dobczyce; Droginia; Dziekanowice; Gaj; Głębowice; Głogoczów; Gorzków; Grabie; Hałcnów; Harbutowice; Harklowa; Inwałd; Jawornik; Jawiszowice; Jaworzno; Jeleń; Kamień; Kasinka Mała; Kosocice; Kobiernice; Kraków – klasztor Kanoników Regularnych; Kraków – kościół Serca Jezusowego; Krzęcin; Krzeszowice; Krzyszkowice; Krzywaczka; Libiąż Wielki; Lipnik; Liszki; Lubień; Lubomierz; Luborzyca; Łękawica; Międzybrodzie Bialskie; Miętustwo; Milówka; Modlnica; Mogilany; Mszana Dolna; Mucharz; Myślenice; Nidek; Niedźwiedź; Nowe Bystre; Nowy Targ; Osiek; Oświęcim; Paczółtowice; Pcim; Płaza; Porąbka; Poręba Żegoty; Poronin; Prokocim; Przeciszów; Raba Wyżna; Raciechowice; Rzyki; Sanka; Siepraw; Parafia Stróża; Sułkowice; Szczakowa; Szczyrk; Świątniki Górne; Tarnawa Dolna; Tenczynek; Trzemeśnia; Tyniec; Wadowice; Waksmund; Wawrzeńczyce; Wieliczka; Więcławice; Witanowice; Ząb; Zakliczyn; Zalas; Zakopane; Zator; Zielonki.

2024-05-16 10:45

Oceń: +1 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Otwarcie zrewitalizowanej Izby Pamięci Września 1939 w Wieluniu

[ TEMATY ]

historia

II wojna światowa

Wieluń

II LO w Wieluniu

Izba Pamięci Września 1939r. i lat późniejszych im. Andrzeja Przewoźnika przy II Liceum Ogólnokształcącym im. Janusza Korczaka w Wieluniu powstała w roku 2008 dzięki staraniom i środkom pozyskanym przez Starostwo Powiatowe w Wieluniu w ramach projektu zrealizowanego we współpracy z Radą Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

Projekt Izby Pamięci w 2008 roku wykonała i nadzorowała Marzena Uryszek - osoba mocno związana z Wieluniem, autorka wielu prac, w tym pomnika, który znajduje się przy ulicy Piłsudskiego, a koordynatorem zadania był ówczesny dyrektor szkoły Mirosław Kubiak. W roku 2012 Izbie Pamięci nadano imię Andrzeja Przewoźnika. Tablicę upamiętniającą to wydarzenie w roku 2012 odsłoniła żona śp. Andrzeja Przewoźnika pani Jolanta Przewoźnik, która to na ręce dyrektora szkoły Renaty Tatary i Starosty Wieluńskiego Marka Kielera przekazała list gratulacyjny z okazji otwarcia zrewitalizowanej Izby Pamięci.
CZYTAJ DALEJ

Św. Jan Chrzciciel de la Salle

[ TEMATY ]

św. Jan de la Salle

Peter Potrowl (talk)/pl.wikipedia.org

Pomnik Jana Chrzciciela de la Salle w kościele pod tym wezwaniem w Paryżu

Pomnik Jana Chrzciciela de la Salle w kościele pod tym wezwaniem w Paryżu

Urodził się w Reims 30 kwietnia 1651 r. w podupadłej rodzinie książęcej jako najstarszy z jedenaściorga rodzeństwa. W wieku 27 lat przyjął święcenia kapłańskie.

Trzy lata potem na uniwersytecie w Reims zdobył doktorat z teologii (1680 r.). Zaraz po święceniach otrzymał probostwo. Powierzono mu także kierownictwo duchowe nad szkołą i sierocińcem, prowadzonym przez Siostry od Dzieciątka Jezus. Jan postarał się w Rzymie o zatwierdzenie zakonu tychże sióstr. Bardzo bolał nad losem setek sierot, pozbawionych zupełnie pomocy materialnej i duchowej. Gromadził ich na swej plebanii, której część zamienił na internat. Następnie na użytek biednych dzieci oddał swój rodzinny pałac, a za pieniądze parafialne i otrzymane od pewnej zamożnej kobiety zakupił obszerny dom. Ludzie, którzy pomagali Janowi z czasem utworzyli zgromadzenie zakonne pod nazwą Braci Szkolnych. Za jego początek przyjmuje się datę 24 czerwca 1684 roku. Utworzył wiele typów szkół: podstawowe, wieczorowe, niedzielne, zawodowe, średnie, seminaria nauczycielskie. Nauka w nich odbywała się w języku ojczystym i była bezpłatna. Na polu pedagogiki Jan ma więc poczesne miejsce. W jego szkołach na pierwszym miejscu był język ojczysty, a nie wszechwładna łacina. Zniósł często stosowane w szkołach kary fizyczne W roku 1681 powstała pierwsza szkoła założona przez św. Jana w Reims (1681 r.), kolejna powstała w Paryżu (1688 r.), potem w Lyonie, w Rouen itd. W sto lat potem cała Francja była pokryta szkołami lasaliańskimi. Do rewolucji francuskiej (1789 r.) w samej Francji zgromadzenie miało 126 szkół i ponad 1000 członków. Dzisiaj Bracia Szkolni mają swe szkoły w prawie 90 krajach. Jan de la Salle zostawił po sobie bezcenne pisma. Najwybitniejsze z nich to: „Zasady dobrego wychowania”, które doczekało się ponad 200 wydań; nadto „Rozmyślania”, „Wskazania, jak prowadzić szkoły” i „Obowiązki chrześcijanina”. Bezcenne dla poznania ducha lasaliańskiego są także jego listy. Jan zmarł po krótkiej chorobie 7 kwietnia 1719 r. Beatyfikował go Leon XIII w 1888 r. On też wyniósł go uroczyście do chwały świętych w roku 1900. Pius XII ogłosił św. Jana de la Salle patronem nauczycieli katolickich (1950 r.). Ciało św. Jana, zbezczeszczone w czasie rewolucji francuskiej w roku 1793, dla bezpieczeństwa przeniesiono do Belgii, a w roku 1937 złożono przy domu generalnym zakonu w Rzymie.
CZYTAJ DALEJ

Włochy: 4-letni chłopiec zadzwonił nieświadomie 70 razy pod numer alarmowy

2025-04-08 07:19

[ TEMATY ]

Włochy

Numery alarmowe

Adobe Stock

4-letni chłopiec z północy Włoch zadzwonił nieświadomie 70 razy pod numer alarmowy 112 i na pogotowie ratunkowe blokując centrale telefoniczne. Winny był smartwatch, który miał w przedszkolu. I to właśnie tam pojawili się karabinierzy poszukujący autora głuchych telefonów.

Do nietypowego zdarzenia opisanego przez lokalną włoską prasę doszło w miejscowości Oderzo w prowincji Treviso w regionie Wenecja Euganejska.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję