Wlał nadzieję w serca

Do pielgrzymki papieża w 1983 r. mogło dojść rok wcześniej, w 1982 r., albo... w ogóle nie dojść. Komuniści zrobili sporo, żeby do niej nie dopuścić. Kluczowe znaczenie miało spotkanie abp. Józefa Glempa z gen. Wojciechem Jaruzelskim w listopadzie 1982 r.

Ustalono wstępny termin pielgrzymki i jej najważniejsze warunki. O szczegółach mówiono w dalszych rozmowach. Wykorzystywano rozmaite preteksty, by usunąć kolejne miasta z programu. Pielgrzymka omijała m.in.: Lublin, Łódź, Piekary Śląskie i Szczecin.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Komuniści kontestowali niektóre punkty wizyty, np. to, by papież w Poznaniu udał się pod pomnik Ofiar Czerwca 1956 i żeby spotkał się z Lechem Wałęsą, liderem „Solidarności”. Starano się ograniczyć frekwencję w czasie uroczystości, pod pretekstem konieczności zapewnienia papieżowi bezpieczeństwa.

W kraju uciśnionym

Oficjalnym celem był udział papieża w obchodach 600-lecia obecności Obrazu Jasnogórskiego na polskiej ziemi, beatyfikacja s. Urszuli Ledóchowskiej, br. Alberta Chmielowskiego i o. Rafała Kalinowskiego. Jednak hasło pielgrzymki: „Pokój tobie, Ojczyzno moja”, mówiło wprost, co jest najważniejsze.

Organizatorzy przyjazdu Jana Pawła II drżeli, jak to się wszystko odbędzie. Niektórzy byli sceptyczni, czy jest czas i miejsce, żeby papież przyjeżdżał. Stan wojenny był tylko formalnie zawieszony, wciąż obowiązywało wiele jego rygorów. Zniesiono go dopiero po pielgrzymce, w lipcu.

– Słuchaliśmy wszyscy tego pierwszego przemówienia papieża na lotnisku i od razu poczuliśmy, że wszystkie nasze wątpliwości zupełnie opadały, bo papież mówił dokładnie tak, jak należało mówić w tym momencie w uciśnionym kraju – mówił Niedzieli ks. Jan Sikorski, w latach 80. duszpasterz internowanych, należący do komitetu organizacyjnego pielgrzymki.

Pielgrzymka trwała osiem dni, miała bogaty program, w spotkaniach z Janem Pawłem II wzięło udział około 7 mln Polaków, najwięcej na krakowskich Błoniach – niemal ponad 2 mln osób, ale chyba najbardziej wspominano potem pobyt papieża w stolicy.

Reklama

Bliscy duchem

Wysiadając 16 czerwca z samolotu na Okęciu, Jan Paweł II złożył, jak cztery lata wcześniej, pocałunek na ojczystej ziemi. Tym gestem rozpoczynał wizyty we wszystkich odwiedzanych przez siebie krajach. Chwilę potem w przemówieniu powitalnym tłumaczył, że pocałunek złożony na polskiej ziemi ma jednak szczególny sens.

– To jakby pocałunek złożony na rękach matki – albowiem Ojczyzna jest naszą matką ziemską – powiedział. I matką szczególną. – Niełatwe są jej dzieje, zwłaszcza w ostatnich stuleciach. Jest matką, która wiele przecierpiała i wciąż na nowo cierpi. Dlatego też ma prawo do miłości szczególnej – mówił.

Jan Paweł II cytował Ewangelię, nie pozostawiając wątpliwości, do kogo się zwraca.

– Proszę, aby szczególnie blisko raczyli być ci, którzy cierpią. Proszę o to w imię słów Chrystusa: „byłem chory, a odwiedziliście Mnie; byłem w więzieniu, a przyszliście do Mnie”. Nie mogę odwiedzić wszystkich chorych, uwięzionych, cierpiących – ale proszę ich, aby duchem byli blisko mnie – mówił.

Po ulicach stolicy

Po przemówieniu na Okęciu był przejazd pełną ludzi aleją Żwirki i Wigury, homilia w warszawskiej archikatedrze, krótki, acz znaczący, pobyt w kościele Ojców Kapucynów przy ul. Miodowej i wreszcie spotkanie z grubo ponad milionem wiernych na Stadionie Dziesięciolecia.

Wzdłuż tras przejazdu papamobile na ulicach stolicy ustawiały się tłumy. Oprócz kwiatów, ludzie kładli wzdłuż trasy obrazki, różańce, rozkładali zakazane transparenty „Solidarności” i flagi narodowe.

Machali chorągiewkami i transparentami: „Boże, ufamy Ci” albo: „Ojcze Święty, pobłogosław”. I Papież chętnie tego błogosławieństwa udzielał. Pozdrawiał, uśmiechał się do pielgrzymów, podawał im ręce.

Reklama

W homilii wygłoszonej w katedrze warszawskiej na Starym Mieście, w czasie Mszy św. poświęconej tajemnicy krzyża, powiedział słowa, które musiała zmrozić komunistów.

– Wraz ze wszystkimi moimi rodakami, zwłaszcza z tymi, którzy najboleśniej czują smak zawodu, upokorzenia, cierpienia, pozbawienia wolności, krzywdy, podeptanej godności człowieka, staję pod krzyżem – mówił.

Wcześniej modlił się przy sarkofagu kard. Stefana Wyszyńskiego, w homilii przypomniał, że przed dwoma laty pobyt w szpitalu po zamachu uniemożliwił mu udział w pogrzebie.

O nich pamiętał

Wymowna była wizyta Jana Pawła II w kościele Ojców Kapucynów przy Miodowej. Papież pozdrawiał tylko zgromadzonych (artystów, działaczy Prymasowskiego Komitetu Pomocy, studentów, robotników). Zapamiętano zdjęcie, które doskonale pokazało tamtą atmosferę. Maja Komorowska uśmiecha się do papieża, Aleksandra Śląska ociera łzy wzruszenia, obok skupieni Klemens Szaniawski i Jan Englert.

W centrum uwagi znalazła się poetka Barbara Sadowska, matka Grzegorza Przemyka, zamordowanego kilka tygodni wcześniej przez milicję maturzysty. Jan Paweł II objął osieroconą przez syna matkę, z głową przykrytą czarnym welonem.

Ks. Sikorski w czasie tego spotkania miał okazję zamienić dwa zdania z Ojcem Świętym, powiedział, że internowani modlą się za niego. – Papież spojrzał na mnie: „A tak, ja o nich pamiętam, powiedz im, że jutro będę właśnie o nich mówił” – opowiadał potem ks. Sikorski.

Kiedy przemawiał na stadionie, grupa internowanych rozwinęła ogromny transparent. – Nie wiem, jak im się to udało przenieść, no i rzeczywiście Ojciec Święty do nich skierował słowa – wspominał ks. Sikorski.

Bóg zwyciężył

W czasie głównej uroczystości na ówczesnym Stadionie Dziesięciolecia, przybyło tam, jak obliczano, ponad milion, może nawet półtora mln osób. Gdy Jan Paweł II wspomniał w homilii o więźniach sumienia najpierw zapadła cisza, a potem rozległy się oklaski.

Reklama

Nawiązując do okrągłej rocznicy Odsieczy Wiedeńskiej, o drodze do zwycięstwa moralnego, zwracał uwagę, że prowadzi do niego wewnętrzne nawrócenie, doskonalenie się. W kolejnych wystąpieniach, wbrew nadziejom komunistów, papież kierował słowa wprost do sterroryzowanego społeczeństwa.

Znajdowały się tam czytelne odniesienia do „Solidarności” jako ruchu społecznego, a także do ogólnoludzkiego braterstwa w cierpieniu – oceniał po latach dr hab. Rafał Łatka. Wpisywały się one w motyw wolności narodu, zbiorowości i każdego człowieka.

Druga pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny miała bardzo istotny wpływ na polską rzeczywistość społeczno-polityczną – ocenia Rafał Łatka – szczególnie dla podtrzymania oporu wobec komunistycznej dyktatury i wlania w serca Polaków nadziei.

Hasło tegorocznego Dnia Papieskiego: „Jan Paweł II - Papież Rodziny” chyba najlepiej odzwierciedla priorytet jego pontyfikatu. Nie ulega wątpliwości, że był on Papieżem rodzin. To on przyjął zasadę, że rodzina jest drogą Kościoła. Żaden z następców św. Piotra nie poświęcił tak dużej części swego nauczania problematyce rodziny. Zbliżający się Dzień Papieski każe nam przyswajać sobie jego nauczanie o rodzinie oraz za jego wzorem troszczyć się o dobro rodzin.
Bł. Jan Paweł II na temat rodziny wypowiadał się bardzo często. Starał się ukazać pełną o niej prawdę. Uczył, że „rodzina bierze początek w miłości, jaką Stwórca ogarnia stworzony świat” („List do rodzin”, nr 2) oraz do miłości jest powołana. Stanowi bowiem komunię osób: „W małżeństwie i rodzinie wytwarza się cały zespół międzyosobowych odniesień: oblubieńczość, ojcostwo-macierzyństwo, synostwo, braterstwo. (…) Pierwszym jej zadaniem jest wierne przeżywanie rzeczywistości komunii na rzecz rozwijania prawdziwej wspólnoty osób. Wewnętrzną zasadą, trwałą mocą i celem ostatecznym tego zadania jest miłość”. Zatem „istota i zadania rodziny są ostatecznie określone przez miłość” (adh. „Familiaris consortio” [FC], nr 15, 18, 17).
W społecznym nauczaniu bł. Jana Pawła II rodzina jest traktowana jako pierwsza, naturalna, żywa komórka społeczna, stanowiąca fundament wszystkich społeczeństw i całej ludzkości. Jest ona pierwszym miejscem humanizacji osoby i społeczeństwa. Tworzy naturalne środowisko urzeczywistniania się człowieka jako osoby. Znaczenie rodziny dla prawidłowego rozwoju osobowego jednostki ludzkiej bł. Jan Paweł II docenia do tego stopnia, iż stwierdza, że „człowiek nie ma innej drogi do człowieczeństwa, jak tylko przez rodzinę” (homilia, 12.10.1980). Rodzina również „stanowi kolebkę i najskuteczniejsze narzędzie humanizacji i personalizacji społeczeństwa: współpracuje w pełni w sposób tylko sobie właściwy w budowaniu świata, czyniąc życie naprawdę ludzkim, zwłaszcza przez to, że strzeże, zachowuje i przekazuje cnoty oraz wartości” (FC, nr 43).
Rodzina chrześcijańska stanowi też podstawową, trwałą i żywą wspólnotę Kościoła. Jest ona „do tego stopnia wpisana w tajemnicę Kościoła, że staje się, na swój sposób, uczestnikiem zbawczego posłannictwa samego Kościoła” (FC, nr 49). Bł. Jan Paweł II szeroko omawia potrójną funkcję zbawczą rodziny. Jest ona wspólnotą wierzącą i ewangelizującą, gdyż zachowuje i przekazuje wiarę, a zarazem żyje tą wiarą na co dzień. Jest następnie wspólnotą dialogu z Bogiem, ponieważ ze względu na sakramentalny charakter małżeństwa oraz kult, jaki ma miejsce w rodzinie, staje się ona środkiem wzajemnego uświęcania jej członków i ośrodkiem kultu Bożego. Jest wreszcie wspólnotą w służbie człowieka, gdyż stanowi miejsce, w którym człowiek uczy się dostrzegać w bliźnim Boga, i uzdalnia do podejmowania ofiar w służbie bliźniemu (FC, nr 51-64).
Bł. Jan Paweł II nie tylko uczył o rodzinie, ale także troszczył się o dobro rodzin. Przestrzegał przed niebezpieczeństwami zagrażającymi rodzinom, wskazując jednocześnie drogi do ich przezwyciężenia. Z własnej inicjatywy utworzył Papieską Radę ds. Rodzin, zwołał synod biskupów poświęcony rodzinie, ogłosił Rok Rodziny, wydał wiele dokumentów o rodzinie, w program swych apostolskich pielgrzymek miał na stałe wpisane spotkania z rodzinami.
Warto w związku z tegorocznym Dniem Papieskim zadumać się nad Bożym zamysłem względem każdej rodziny, pochylić się w geście pomocy rodzinom żyjącym w ubóstwie czy zdemoralizowanym, okazać zainteresowanie i serce dzieciom ulicy. Pożądane byłoby również włączanie się w powstające oddolnie ruchy czy stowarzyszenia mające na celu promocję, obronę i pomoc rodzinom. Organizatorzy Dnia Papieskiego w skali ogólnopolskiej i regionalnej zapewne wysuną różne propozycje i przygotują niezbędne materiały. Także Fundacja „Dzieło Nowego Tysiąclecia” zorganizuje odpowiedni program i zbiórkę pieniężną na stypendia dla zdolnych uczniów z ubogich rodzin.
W Dniu Papieskim nie może zabraknąć modlitwy w intencji rodzin, zwłaszcza przeżywających trudności. Obok duszpasterzy parafialnych na taką wspólnotową modlitwę zaprasza także Duszpasterstwo Turystyczne Archidiecezji Przemyskiej, które dla miłośników gór organizuje obchód Dnia Papieskiego w głębi Bieszczad. Będzie to również tradycyjne pożegnanie gór, czyli modlitewne zakończenie letniego sezonu turystycznego. Modlić się będziemy w przepięknej scenerii. Dzień Papieski przypada bowiem na okres zenitu złotej jesieni. Wprawdzie bogactwo bieszczadzkiej przyrody znakomicie prezentują wszystkie pory roku, ale nie da się zaprzeczyć, że w jesieni jest tam najpiękniej. Zapach dojrzałych traw i ziół oraz błyszczące kolorami lasy zachwycą każdego, kto tam się znajdzie.
Program Dnia Papieskiego: w niedzielę, 14 października, przyjazd przed godz. 10 do miejscowości Przysłup, oddalonej ok. 8 km na południe od Cisnej. Tam o godz. 10 w kościele filialnym będziemy uczestniczyć we Mszy św., a po jej zakończeniu wyjdziemy na szlak prowadzący na Wielkie Jasło, ewentualnie także na Okrąglik w paśmie granicznym. W czasie wspinaczki na szczyt będziemy odprawiać nabożeństwo Drogi Krzyżowej według tekstu ułożonego przez bł. Jana Pawła II. Na szczycie lub w innym dogodnym miejscu zatrzymamy się dłużej. Będzie modlitwa Anioł Pański, śpiew piosenki „Barka” i innych, ulubionych przez Papieża piosenek. Jeśli pogoda będzie sprzyjająca, posłuchamy także wybranych fragmentów „Listu Jana Pawła II do rodzin”. Ze szczytu wrócimy do Przysłupa, gdzie nastąpi zakończenie spotkania. Duszpasterstwo turystyczne zaprasza na 14 października w Bieszczady wszystkich miłośników gór.
Dojazd do Przysłupa i powrót przy większej liczbie zgłoszeń - zbiorowo wynajętym autokarem, a w przypadku niewielu zgłoszeń - indywidualnie. Zgłoszenia na wyjazd zbiorowy będą przyjmowane w kilku ośrodkach miejskich archidiecezji do 8 października br. Tam też zostaną podstawione autokary lub busy (stosownie do liczby zgłoszeń). Zgłoszenia przyjmuje: w Przemyślu ks. Kazimierz Bełch, ul. Zamkowa 5 (Seminarium Duchowne), tel. (16) 678 80 26, tel. kom. 604 269 761; w Jarosławiu ks. Bogdan Czerwiński, pl. Ks. Skargi 2, tel. (16) 621 24 60; w Przeworsku ks. Stanisław Mazur, ul. Kościelna 7, tel. (16) 648 70 54; w Krośnie ks. Wojciech Matwiej, ul. Kard. Wyszyńskiego 30, tel. kom. 600 404 633; w Sanoku ks. Jacek Michno, ul. Zagrody 10, tel. kom. 782 033 042.
Turyści przyjeżdżający do Przysłupa powinni wziąć z sobą odpowiednie obuwie i ubiór oraz zabezpieczenie od wiatru i deszczu (w górach może być już zimno). Trzeba też we własnym zakresie zatroszczyć się o wyżywienie i napój.